Drijvende moestuinen als een manier om de landbouw te behouden

(Global Heart | Esther Haasnoot) In de laaglanden van Bangladesh wenden boeren zich tot een eeuwenoude vorm van hydrocultuur om het hoofd boven water te houden, door gebruik te maken van drijvende moestuinen. Ze voorzien mensen van diverse producten zoals okra’s, kalebassen, spinazie, maar ook talrijke kruiden en specerijen.

De wonderbaarlijke drijvende moestuinen van Bangladesh

Kunnen drijvende tuinen overstromingsgevoelige gebieden in Bangladesh beschermen? Boeren in Bangladesh lopen voorop bij het ontwikkelen van innovatieve oplossingen voor het planten op plaatsen met meer water dan land, omdat het wilde moessonseizoen in Bangladesh de boeren geen andere keuze laat dan zich aan te passen aan overtollige regens.

Bijoy Kumar, een boer in het laaggelegen district Gopalganj in Bangladesh, staat tot zijn knieën in het water om zijn planten te verzorgen. Hij en zijn familie konden niet ontsnappen aan het stijgende water tijdens de wisselvallige moessons – dus lieten ze de traditionele rijstteelt varen. In plaats daarvan koos hij voor een milieuvriendelijke praktijk die zijn voorouders in de zuidelijke overstromingsgebieden gebruikten, een traditionele vorm van hydrocultuur, de zogenaamde drijvende moestuinen. 

Bangladesh 

Bangladesh is, doordat het is gevormd door de alluviale vlakten van de Ganges-Brahmaputra riviersystemen, gevoelig voor overstromingen en wateroverlast. Hevige moessons, het smelten van de sneeuw uit de Himalaya en zware cyclonen verergeren het probleem voor het land. Tweederde van Bangladesh is waterrijk, doorkruist door rivieren met veel sediment die vaak van loop veranderen. Grote delen van het land staan maar liefst acht maanden per jaar onder water, terwijl het binnendringen van zeewater veel kustland onbruikbaar maakt voor het verbouwen van gewassen. 

Bangladesh is een van de armste landen ter wereld. Volgens deskundigen zal 20 procent van het beschikbare land in Bangladesh tegen 2050 permanent onder water staan. Sommige boeren geven de landbouw op en zoeken naar alternatieve manieren om in hun levensonderhoud te voorzien, terwijl anderen werk vinden in kledingfabrieken of overgaan op het kweken van garnalen.

Wat is drijvende landbouw?

Drijvende tuinen komen het meest voor in de districten Gopalganj, Barisal en Pirojpur. 

Boeren verzamelen waterhyacint, eendenkroos of padie stengels en bouwen er een rechthoekig vlot van. Ze worden meestal geholpen door hun familie en buren. Ze laten het onkruid rotten en mengen het dan meestal met koeienmest en slib. 

De zaden van gewassen worden in kleine balletjes geplaatst, tema’s genaamd, die gemaakt zijn van turfgrond, en gewikkeld in kokosvezel. Wanneer de zaailingen ongeveer 15 cm hoog zijn, worden ze overgeplant in organische drijfbedden. Traditioneel worden zaden van bladgroenten rechtstreeks op de drijvende bedden gezaaid. Ze worden dan verankerd met bamboestokken, zodat ze niet wegdrijven.

Drijvende platforms van groen

Zowel mannen als vrouwen werken aan deze drijvende tuinbedden, die ongeveer vijf tot zes maanden meegaan. De boeren verbouwen op deze bedden groenten als okra, bittere kalebas, pompoen, spinazie en brinjal, en soms specerijen als kurkuma en gember. Naast groenten worden soms ook rijstzaailingen gekweekt. Tijdens de moesson gebruiken de boeren kleine bootjes om tussen deze eilandjes te varen.

Een typisch drijvend bed is ongeveer 6 meter lang, maar ze kunnen wel 55 meter lang zijn. Het levert voldoende voedsel op voor de boer en zijn gezin, en een bron van inkomsten wanneer het overschot wordt verkocht. De mensen experimenteren met de materialen die ze gebruiken om de drijvende tuinen aan te leggen. Sommigen gebruiken rijst- en tarwestengels, anderen gebruiken binnenbanden van autobanden en bamboe om hun constructie extra steun te geven. Het drijfvermogen van deze drijvende tuin zorgt ervoor dat hij meegroeit met het waterpeil.

Wat zijn de beoogde voordelen?

Deze drijvende tuin wordt gebruikt om groenten te planten zonder dat er grond nodig is, zodat er omstandigheden ontstaan die zich zelfs aan de meest regenachtige seizoenen aanpassen.

De meeste organische bedden hebben geen meststoffen nodig, omdat de planten voedingsstoffen als stikstof, kalium en fosfor kunnen opnemen uit het organische materiaal in de bedden en het water eronder. Deze drijvende tuinen zijn productiever dan tuinen op het land. Omdat er geen grond is, zijn plantenziekten en onkruid zeldzaam. Veel drijvende boerderijen doen ook dienst als schuilplaats voor pluimvee en vee in de moessons, en als visplaats.  Aan het einde van hun levenscyclus, in de late herfst wanneer het water zich terugtrekt, en het moessonseizoen is geëindigd, worden de drijvende boerderijen afgebroken en vermengd met grond en gebruikt voor de teelt van wintergewassen zoals koolraap, kool, bloemkool, tomaat en rode amarant.

Hoewel de tuinen in Bangladesh een lange geschiedenis hebben, beleeft de praktijk de laatste jaren een opleving. Drijvend tuinieren begon als een manier om zaailingen te kweken tijdens de moesson, zodat de boer aan het eind van het regenseizoen wat voorsprong had, Maar nu is het geëvolueerd naar meer voedsel- en voedingszekerheid, rampenbeheer en het genereren van een aanvullend inkomen voor de armen.

Voor een land als Bangladesh waar de perioden van wateroverlast toenemen en elk jaar langer worden, is drijvende landbouw de toekomst. 

Bron: Global Heart

Je zou ook interesse kunnen hebben in:

Onderwaterboerderij ‘Nemo’s Garden’ kweekt groenten en fruit

Hoe drijvende huizen mensen in overstromingsgevoelige landen helpen