Zelf tomatensap maken

15 september 2020

(Wiki How) Heb je een overvloed aan tomaten aan het eind van het seizoen, dan kun je van een deel ervan tomatensap maken. Tomaten bevatten een aantal nuttige voedingsstoffen zoals lycopeen, bètacaroteen en vitamine C, en tomatensap is een verfrissende manier om deze voedingsstoffen binnen te krijgen. Het smaakt het best wanneer je dit maakt van verse heirloom-tomaten. Heb je genoeg sap over, bewaar dit dan in potten zodat je ook de hele winter lang kunt genieten van de overvloed van de zomer.

Ingrediënten

Van verse tomaten

900 g tomaten (2 grote vleestomaten, 6 middelgrote tomaten, 16 pruimtomaten of 50 kerstomaten)
Suiker, zout en peper naar smaak

Van tomatenpuree

180 milliliter ongezouten tomatenpuree uit blik
750 milliliter koud water
Suiker, zout en peper naar smaak

Sap maken van verse tomaten

Kies rijpe, sappige tomaten. De beste tomaten om sap van te maken zijn rijpe heirloom-tomaten die heerlijk puur smaken. Als een tomaat een heerlijke smaak en textuur heeft, dan zal het sap ook lekker zijn. Koop tomaten uit het midden van het tomatenseizoen.

Biologisch gekweekte tomaten zijn beter dan de niet-biologische variant waarbij pesticiden zijn gebruikt. Chemicaliën in je tomatensap maken het er niet lekkerder op.
Je kunt één variant nemen, of een combinatie.^[1] Early girl- en big boy-varianten produceren meer sap, terwijl romatomaten een dikker sap geven.

Was de tomaten. Spoel de tomaten onder stromend water af en droog ze af met een schone theedoek of keukenpapier. Het eenvoudigweg afspoelen van de tomaten zou voldoende moeten zijn om het meeste vuil en bacteriën te verwijderen.

Snijd de tomaten in kwarten. Snijd elke tomaat doormidden en vervolgens nogmaals doormidden. Haal de kern uit de tomaat, verwijder daarbij alle delen die niet bij het vruchtvlees horen en snijd elke helft doormidden.

Vul een grote pan van een niet-reactief materiaal met de stukken tomaat. Gebruik hiervoor liever een roestvrijstalen pan dan een aluminium pan, omdat aluminium met het zuur in het tomatensap kan reageren.^[2]

Pers het sap uit de tomaten. Gebruik een stamper of een houten lepel om de tomaten uit te persen. De pan hoort nu vol te zijn met uitgeperste tomaten op sap. Er moet voldoende vocht aanwezig zijn om het geheel aan de kook te kunnen brengen.

Als er te weinig vocht lijkt te zijn, vul het dan aan met water.

Breng de inhoud van de pan aan de kook. Blijf de tomaten en de saus door elkaar roeren, zodat het mengsel niet aanbrandt. Laat het 20 tot 25 minuten koken tot het geheel zacht geworden is en op soep lijkt.

Voeg er naar smaak kruiden en specerijen aan toe. Voeg er een mespuntje suiker, zout of andere kruiden aan toe als je het sap op smaak wilt brengen. Door er suiker aan toe te voegen kan de zuurgraad van de tomaten iets worden getemperd.

Als je onzeker bent over de hoeveelheid te gebruiken zout, suiker of peper, dan kun je beter voorzichtig beginnen. Je kunt even proeven voor je de tomaten van het vuur haalt, en later eventueel meer kruiden toevoegen.

Haal de tomaten van het vuur en laat ze even afkoelen. Het sap moet niet tot kamertemperatuur afkoelen, maar koel genoeg zijn zodat je niet per ongeluk je vingers brandt.

Giet het sap af in een kom. Gebruik hiervoor een zeef of vergiet en een grote glazen kom. Gebruik een vergiet met kleine gaatjes. Giet het sap niet in een metalen kom, omdat dit de smaak niet ten goede komt.

Schud af en toe met de zeef om de kleine gaatjes vrij te maken waardoor er meer sap door kan stromen. Gebruik een rubberen of houten spatel om de tomatenstukjes tegen de bodem van de zeef te persen. Hierdoor komt ook het laatste beetje sap vrij.
Gooi niets weg; gebruik de overgebleven stukjes tomaat als broodbeleg of opvulling in een soep.

Doe een deksel op de kom en zet het sap in de koelkast. Sla het sap tenminste 30 minuten voor gebruik in de koelkast op, en roer het sap goed door voor je het inschenkt. Je kunt tomatensap tot 1 week afgesloten in de koelkast bewaren.

Sap maken van tomatenpuree

Open een blikje (180 milliliter) tomatenpuree. Gebruik hiervoor tomatenpuree met zo min mogelijk extra ingrediënten. Gebruik je meer tomatenpuree, dan zul je een evenredige hoeveelheid water moeten toevoegen.

Doe de tomatenpuree in een kan of karaf. Kies hiervoor een passende kan met een handvat en deksel, zodat het sap zo lang mogelijk houdbaar blijft.

Vul de kan met tomatenpuree met water. Gebruik vier delen water op één deel tomatenpuree. Gebruik voor het gemak het blikje van de tomatenpuree om het af te meten. Je kunt dit ook doen met maatbekers, maar met het blikje is dit het eenvoudigst.

Roer het tomatensap en het water goed door elkaar. Gebruik hiervoor eventueel een blender of mixer voor het beste resultaat.

Voeg suiker, zout en peper toe naar smaak. Roer de ingrediënten of mix ze met een blender of mixer. Denk er wel om om geen zout toe te voegen, mocht er al zout in de tomatenpuree zitten.

Plaats het sap in de koelkast en bewaar het niet langer dan een week.

Tomatensap inmaken

Zorg dat je alle benodigdheden hebt verzameld. Om zelf tomatensap in te blikken heb je weckpotten van een liter nodig met ringen en deksels, en een inmaakpan, zodat je het geheel steriel kunt afsluiten. Het kan ook handig zijn om een glastang te gebruiken zodat je de hete potten gemakkelijker uit de inmaakpan kunt tillen wanneer ze klaar zijn.

Het is niet aan te bevelen om tomatensap te wecken zonder een inmaakpan te gebruiken. Het tomatensap moet sterk worden verhit om alle bacteriën te doden en je ervan te verzekeren dat het veilig is om te drinken, als je het sap een tijd hebt bewaard.^[3]
Zowel een inmaakpan met kokend water of een inmaakketel met thermostaat voldoen.

Steriliseer de potten. Je kunt de potten elk 5 minuten in kokend water plaatsen, of ze steriliseren in de vaatwasser. Plaats de potten op een schone theedoek zodat je ze kunt vullen.

Maak vers tomatensap. Ga je alle moeite doen om het sap te wecken, gebruik dan in ieder geval vers sap; dat is beter dan sap gemaakt van tomatenpuree. Maak genoeg sap om 1 of meer potten van een liter te kunnen vullen, waarbij je er wel voor zorgt dat je vult tot 1,3 cm onder de rand van een pot.

Pers het vruchtvlees, de zaden en de velletjes eruit.

Kook het sap 10 minuten. Dit doe je pas nadat je het sap hebt afgegoten en gezeefd. Door het sap 10 minuten te koken dood je alle bacteriën. Je kunt nu een aantal maatregelen nemen om het sap beter te kunnen bewaren:

Voeg er wat citroensap aan toe. Het zuur van de citroen helpt bij het conserveren van het tomatensap. Voeg per pot een theelepel citroensap toe.^[4]
Zout. Zout is ook een conserveringsmiddel. Gebruik eventueel een theelepel per liter. Hierdoor verandert natuurlijk wel de smaak van het sap.

Giet het sap in de potten. Vul elke pot tot 1,3 cm van de bovenrand. Doe de sluitringen en deksels op de potten en sluit ze stevig af.

Plaats de potten in de inmaakpan en verhit ze. Volg de instructies die horen bij jouw type inmaakpan. De standaard tijd om te verhitten is tussen de 25 en 35 minuten. Is het proces afgerond, verwijder dan de potten en zet ze op een koele, droge plek.^[5]

Sla je potten tomatensap op op een koele, droge plek.^[6]

Tips

Houd je niet van de smaak van puur tomatensap, of wil je er nog wat meer voedingswaarde aan toevoegen, mix er dan wat groente door, voor een tomaten-groentesap. Fijngehakte selderij, wortelen en uitjes zijn een uitstekende keuze. Je kunt er ook een scheut pittige saus aan toevoegen om het tomatensap een extra bite te geven.
Experimenteer met de soorten tomaat die je gebruikt. Grote vleestomaten smaken wat vleziger en hartiger, terwijl pruim- en kerstomaten veel zoeter zijn. Merk op dat kleinere, zoetere tomaten dus ook minder suiker nodig hebben voor extra smaak.

Waarschuwingen

Zoek tomatenpuree in blikken zonder BPA. BPA kan reageren met het zuur in de tomaten en de puree besmetten. Glazen potten bevatten geen BPA, dus dat zal waarschijnlijk wel de veiligste keuze zijn.