BewustzijnMeditatieSpiritualiteitZelfverwerkelijking

Vijf hindernissen voor geluk en hoe je ze kunt overwinnen

(Global Heart | Esther Haasnoot) Hoe je de vijf mentale obstakels kunt overwinnen die geluk in de weg staan. 

Obstakels naar geluk

In het boek “De vijf hindernissen naar geluk,” beschrijft auteur Mitch Ablett vijf reactieve mentale gewoonten die oorspronkelijk werden geïdentificeerd in oude contemplatieve en meditatieve tradities. De hindernissen zijn niet louter een opsomming van gevoelens. Ze wijzen naar de geconditioneerde reactiepatronen in ieder van ons, die een helder zicht vertroebelen. 

De hindernissen bestaan uit gedachten en gevoelens die fungeren als zelfbescherming voor de pijn waarvan we in de loop van de tijd geleerd hebben ons af te sluiten. In het boeddhisme worden deze vijf hindernissen beschreven als belemmeringen voor de ontwikkeling. Traditioneel worden deze hindernissen in de volgende volgorde beschreven.

De vijf mentale hindernissen en hoe je ze kunt overwinnen

1. Verlangen  (kamacchanda):

Dit is het begeerte naar mensen, plaatsen, dingen en ervaringen, waardoor we altijd hongerig blijven naar meer. Hunkeren naar genot is volkomen normaal, maar dwangmatig verlangen kan ons welzijn in gevaar brengen. In extreme gevallen kunnen overweldigende hunkeringen leiden tot geestelijke en lichamelijke gezondheidsproblemen, zoals verslaving. Een tip om cravings te overwinnen is om na te denken. Word je getriggerd door iets in je omgeving? Wat is de drijvende kracht achter de hunkering? 

2. Aversie / woede / boosheid / wrok (byapada):

Aversie: boosheid, woede, frustratie en vijandigheid wanneer we merken dat de levensomstandigheden niet “zouden moeten” zijn zoals ze zijn. We raken allemaal wel eens geïrriteerd en gefrustreerd door het dagelijks leven. 

We worstelen bijvoorbeeld met het onrecht dat anderen (of het leven in het algemeen) ons volgens ons hebben aangedaan.  De taal van de Boeddha voor deze belemmering was vyapada, wat vertaald kan worden als “een verlangen om iets te treffen”.  Iets of iemand blokkeert onze weg voorwaarts of veroorzaakt ons pijn, en we willen uithalen. En bij dit uitdelen gaat het er niet zozeer om dat we willen dat de omstandigheden veranderen (al zeggen we misschien van wel), maar dat we de angel van de afkeer, de pijn, niet willen voelen. Het is normaal dat we ons willen “wegduwen” van aversieve situaties, maar deze woede kan overslaan naar andere delen van het leven en toxisch worden voor je welzijn

Stel je open om de vijandigheid te doen afnemen.Een oplossing is om zonder oordeel te observeren wat er in je lichaam en je geest gebeurt. Leren om in de ervaring van pijn of ongemak te stappen. Wees getuige van de lichamelijke gewaarwordingen en de stroom van gedachten die voortkomen uit afkeer. Laat ze geboren worden, leven en vanzelf weer overgaan.

Hindernissen

3. Mentale vermoeidheid /  traagheid (thina-middha)

Een vertroebelde, doffe, trage geestestoestand die onze concentratie en ons vermogen om anderen te zien aantast. Als we geestelijk vermoeid zijn, sluiten we ons regelmatig af van de wereld, omdat we op de een of andere manier ontevreden zijn. Als je moeite hebt om je te concentreren, laat deze ervaringen dan gewoon zijn zoals ze zijn, zonder oordeel of pogingen om ze te controleren. Probeer te herkennen wat er in je lichaam en geest gebeurt, zonder te proberen het te veranderen.

4. Rusteloosheid (uddhacca-kukkucca):

Het anticiperen op de dreiging van negatieve uitkomsten in de toekomst, vanwege negatieve ervaringen uit het verleden, en een gebrek aan vertrouwen in het heden. Ons menselijk brein is geëvolueerd om ons te helpen snel en efficiënt te anticiperen op bedreigingen in onze omgeving.  

In Het Pad van Zuivering beschrijft de Boeddha rusteloosheid als het kenmerk van onrust, als water dat door de wind wordt opgezweept. Haar functie is onvastheid, zoals een vlag of banier die door de wind wordt opgezweept. Het manifesteert zich als onrust, zoals as  en vonken die wordt opgeworpen door het gooien van stenen in een kampvuur.

Dit laatste beeld is bijzonder aangrijpend. Niets zegt;  “Ik heb verandering van omgeving nodig”. Wanneer angst extreem wordt, kan het ons ernstig belemmeren in het dagelijks leven. Wat de rusteloze geest naast zelfcompassie nodig heeft, is een tegenwicht voor zijn onevenwichtige en overmatige energie. Begin met mediteren, doorbreek ongemakkelijke sensaties in het lichaam met volle, diepe buikademhalingen, en blijf op deze manier ademen tot je merkt dat je ervaring verschuift en je negatieve gedachtepatronen oplossen. Het brengt je tevens in het hier-en-nu.

Twijfel (vicikiccha):

Aarzelen, verstijven, onszelf inhouden en twijfelen. De onzekerheid over onze situatie en onszelf die ons vermogen blokkeert om met flexibiliteit de weg vooruit te zien en onze bereidheid om uitdagingen en eisen in ons dagelijks leven aan te gaan.

Boeddha gebruikte de metafoor van een pot met water om de mentale ervaring van de belemmering van twijfel te beschrijven. Hij onderwees dat twijfel vergelijkbaar is met het onvermogen om je gezicht weerspiegeld te zien in het oppervlak van het water van de pot nadat het is omgeroerd en vertroebeld met modderig bezinksel.

Twijfel is een onvermogen om een verbintenis aan te gaan, of om het risico te nemen om voor jezelf uit te zoeken waar een bepaald pad toe zou kunnen leiden. Voortdurende twijfel en onzekerheid sluit ons af, verwijdert ons van de ervaring, en weerhoudt ons ervan om om echt te durven leven.

In plaats van ons direct met onze ervaring bezig te houden  duwt de onzekerheid ons naar de zijlijn van ons leven. We worden naar de kant gestuurd om de bank op te warmen. Twijfelen doet ons focussen op de slechte gevoelens. We volgen nog meer op hol geslagen gedachtetreinen die onze opties proberen te analyseren. Hoewel het misschien niet zo leuk is om te zitten met wat zich ook voordoet wanneer je pijn onder ogen ziet, is de inspanning het zeker waard. En hoewel we ervaringen of voorwerpen die ons triggeren niet kunnen veranderen, kunnen we wel veranderen hoe we ons tot hen verhouden – dat wil zeggen, de gedachten, beelden en ongemakkelijke lichamelijke gewaarwordingen die ermee gepaard gaan. Hoe? Door te leren over mindfulness en het te beoefenen.

Hindernis nemen

Beoefen mindfulness wanneer hindernissen zich aandienen

Mindfulness kan ons helpen ons welzijn te behouden in moeilijke situaties. Hier is een voorbeeld van hoe je dat zou kunnen oefenen:

  1. Stop even met wat je aan het doen bent als je merkt dat je getriggerd wordt door iets in je omgeving.
  2. Merk met nieuwsgierigheid op wat er in je lichaam en je geest gebeurt. Wees getuige van en kijk naar het energieke spel van lichamelijke gewaarwordingen en de voortdurende stroom van gedachten en mentale beelden terwijl elk op zijn eigen manier geboren wordt, leeft en voorbijgaat.
  3. Sta toe dat deze ervaringen zijn zoals ze zijn, zonder oordeel of pogingen om ze te controleren. Dit betekent niet dat je je tevreden stelt met  ongemak of pijn; je kiest ervoor te erkennen wat er op dat moment gebeurt zonder te proberen het te veranderen.
  4. Ervaar de ongemakkelijke sensaties in het lichaam met volle, diepe buikademhalingen, en blijf op deze manier ademen tot je merkt dat je ervaring verschuift, en merkt dat  flexibeleren in je denken wordt, en de pijnlijke gevoelens beginnen op te lossen.
  5. Om voorbij de hindernissen te  bewegen, vraag je jezelf om met intentie te bewegen of te handelen in de richting die het belangrijkst voelt,  en die compassievolle zorg voor anderen weerspiegelt. Vergeet niet om lief voor jezelf te zijn!

Bron: Global Heart


Je kunt ook interesse hebben in:

Het ‘Braveheart-effect’ – en hoe anderen ons verlangen naar vrijheid manipuleren

6 tekenen dat je af en toe ‘nee’ moet zeggen