Schotland wordt het eerste land dat tampons en maandverband gratis ter beschikking stelt

(Global Heart | Esther Haasnoot) Schotland is een stuk plezieriger geworden voor vrouwen. Sinds dit land een eind maakt aan menstruatie-armoede. Door een unaniem aangenomen wet worden maandverband en tampons gratis beschikbaar gemaakt.

Schotland stelt maandelijkse hygiëneproducten gratis beschikbaar

Schotland schrijft geschiedenis op het gebied van de volksgezondheid. Het Schotse parlement heeft eind november een historisch wetsvoorstel aangenomen. Schotland het is eerste land ter wereld waar menstruatieproducten zoals maandverband en tampons gratis beschikbaar worden gemaakt op openbare plaatsen zoals apotheken, buurtcentra en jeugdverenigingen. Voor iedereen die deze producten nodig heeft. Dat kost de Schotten jaarlijks ongeveer 27 miljoen euro.

In een debat in over het wetsvoorstel zei Parlementslid Alison Johnstone: “Dit probleem wordt zo vaak gekarakteriseerd als een vrouwenkwestie, maar dat is het niet. Het is een kwestie van sociale rechtvaardigheid, een kwestie van gelijkheid, en een kwestie van rechten… Financieel gestraft worden voor een natuurlijke lichaamsfunctie is niet rechtvaardig”.

Menstruatie-armoede is een wereldwijd probleem

In 2018 werden hygiëneproducten als maandverband en tampons al gratis voor scholieren. Nu geldt dat dus voor alle vrouwen in het land. De maatregel is onderdeel van een plan om zogenoemde menstruatie-armoede tegen te gaan. Menstruatie-armoede betekent dat meisjes en vrouwen niet genoeg geld hebben voor producten als maandverband of tampons om hun menstruatie veilig en comfortabel door te komen.

Zo’n 10 procent van de meisjes in Groot-Brittannië kan zich geen menstruatieproducten veroorloven, bleek uit een enquête in  2017. Velen van hen spijbelden om die reden tijdens de ongesteldheid.

Het Schotse plan voor gratis menstruatieproducten doorbreekt daarmee taboes en leidt een wereldwijde beweging. In Engeland en Nieuw-Zeeland worden sanitaire producten ook gratis op scholen aangeboden. 

“Je geldgebrek bespreken is al moeilijk, over je menstruatie praten komt daar nog eens bij”.

Er is meer nodig om menstruatie-armoede tegen te gaan

In Nederland is menstruatie-armoede ook een erkend probleem Negen procent van de meisjes en jonge vrouwen in Nederland hebben niet genoeg geld om deze producten te bekostigen en behelpen zich daarom met wc-papier en vodden. Bijvoorbeeld klanten van de voedselbank, dak- en thuislozen en ongedocumenteerden. 

Er is veel meer nodig dan alleen gratis menstruatieproducten om een einde te maken aan het stigma rond de menstruatie. Het Schotse wetsvoorstel benadrukt wel het belang van menstruele gezondheidsvoorlichting op scholen en stimuleert inspanningen om taboes rond menstruatie te doorbreken. De rode draad bij de meeste van deze inspanningen is echter dat ze productgericht zijn. Door het maandverband of de tampon, in het middelpunt van de aandacht te plaatsen, missen we misschien het grotere probleem: stigma.

“Een gebrek aan kennis en diepgeworteld bijgeloof en tradities rondom ongesteldheid beperken meisjes en vrouwen wereldwijd enorm in hun vrijheid en ontwikkeling”.

Het belang van goede voorlichting

Mensen hebben meer nodig dan pads, ze hebben kennis en ondersteuning nodig. Toegang tot producten is uiteraard heel belangrijk. Het is ook bekend dat schaamte en sterke taboes mensen er vaak van weerhouden om hulp en ondersteuning te vragen, inclusief het vragen om gratis producten. 

Maar het is dus niet alleen de kwestie van de beschikbaarheid van producten, maar ook de stigmatisering en schaamte, pijn en emotionele of psychologische problemen met betrekking tot menstruatie die impact heeft.

Afgezien van de praktische uitdagingen van menstruatie-armoede, kan het stigma van de menstruatie jonge vrouwen in verlegenheid brengen, geïsoleerd en angstig maken. Het gebruik van ongepaste producten, of het te lang gebruiken van producten, brengt aanzienlijke gezondheidsrisico’s met zich mee en heeft ook invloed op iemands waardigheid en zelfrespect.

Stigma, schaamte en taboes doorbreken

Het navigeren door een menstruatieperiode kan voor sommige vrouwen echt ellendig zijn. Van overmatig bloeden en pijn tot hormonale veranderingen en menstruatie-armoede, velen lijden in stilte als gevolg van menstruatie-stigma. Wereldwijd weerhouden schadelijke mythen en beperkingen velen ervan deel te nemen aan belangrijke activiteiten, van sport tot school tot koken. Gevaarlijke tradities, zoals menstruatie-hutten in Nepal. Waar meisjes en vrouwen een week lang worden verbannen naar een schuur omdat ze als onrein worden gezien. Dit is niet alleen beledigend soms ook dodelijk. 

In Uganda mogen vrouwen niet door de tuin lopen omdat gedacht wordt dat planten anders doodgaan. Samen met het ontbreken van maandverband – en dus de kans op doorlekken – leidt dit ertoe dat meisjes tijdens hun menstruatie meerdere schooldagen per maand missen en soms zelfs helemaal stoppen met school. In Uganda gaat bijvoorbeeld 28 procent van de meisjes niet naar school tijdens haar ongesteldheid. Maar wat misschien nog wel de gevaarlijkste mythe is, is dat ongesteldheid zou betekenen dat je klaar bent om te trouwen, met kindhuwelijken en tienerzwangerschappen tot gevolg.

Tevens worden de behoeften van kwetsbare groepen vaak over het hoofd gezien als het gaat om periodieke armoede. Dakloze vrouwen, asielzoekers en vluchtelingen lopen allemaal een bijzonder risico, evenals meisjes en vrouwen met een handicap en gynaecologische aandoeningen, van wie de stemmen vaak niet worden gehoord.

Dus, wat kan nog beter om menstruatie-stigma te helpen verminderen? 

Betere voorlichting voor iedereen, te beginnen op de basisschool, inclusief jongens. Ondersteuning bij het omgaan met pijn, emotionele en fysieke veranderingen en meer. Het normaliseren van de menstruatie is de sleutel om mensen te helpen zich op hun gemak te voelen en de schaamte met betrekking tot menstruatie kwijt te raken. Daarom is het nodig dat we luisteren en de stemmen van alle vrouwen centraal stellen.

Bron: Global Heart

Je kunt ook interesse hebben in:

Waarom kunnen we niet over menstruatie praten?

Van Amerika tot Zambia tot Japan: menstruatie-taboes wereldwijd