Waarom saboteer ik mezelf? En wat kan ik ertegen doen?
(Psychologie van Succes | Albert & Tonny) Waarom saboteer je jezelf steeds? Diep van binnen weet je dat je jezelf beter voelt als je gezond eet en gaat sporten. Toch doe je het niet. Je hebt de neiging om lekker op de bank te gaan liggen en een zak chips open te trekken. Hoe komt dat toch?
Iedereen op aarde heeft hier weleens last van. Zelfs de grootste topsporters. Zij zullen zichzelf echter niet zo snel saboteren. Dat is een beetje de topsport-mentaliteit. Je hebt een doel en zet alles in het teken van dat doel.
Waar begint de zelfsabotage?
Je hebt vaak het meest last van zelfsabotage als je nog niet begonnen bent. Je hebt nog niet besloten om er vol voor te gaan. Iets houdt je nog tegen. Je verdwaalt dan al snel in de excuses.
Het is heerlijk om te fantaseren en te surfen op een golf van groei. Maar vervolgens laat je je toch afleiden door bepaalde excuses die je in je hoofd hebt. Vaak heeft het te maken met angst. Het kan zijn dat je bang bent om te falen of dat je bang bent voor de pijn die iets met zich meebrengt. Of misschien ben je juist bang voor succes.
Als je bepaalde ambities hebt, is het heel aantrekkelijk om jezelf te saboteren door heel veel dingen tegelijk te doen. Of door andere dingen te gaan doen dan daadwerkelijk alles inzetten om dat ene doel te bereiken. Soms komt het door angst om te falen en soms komt het door angst voor succes.
Liever bekend ongelukkig dan onbekend gelukkig
Mensen denken vaak dat ze zichzelf saboteren, omdat ze iets nog niet zeker weten. Ze twijfelen nog. Ze willen iets wel gaan doen, maar er zit nog een ‘maar’ achter. In werkelijkheid, zit het juist niet in die twijfel. Vlak voordat je jezelf gaat saboteren, weet je één ding heel zeker: je weet dat je ergens nog niet aan gaat beginnen.
Als je lekker op de bank gaat liggen, zit daar een bepaalde zekerheid. Dat ken je al van jezelf. Dat is zekerder dan een onbekend resultaat waarvan je nog moet afwachten of het je plezier gaat opleveren. Zoals Richard de Leth het zegt: “Mensen zijn liever bekend ongelukkig dan onbekend gelukkig.”
Als je jezelf saboteert, betekent dat simpelweg dat er nog een belang is om het niet te doen. Dat belang kun je gaan onderzoeken. Het lastige is dat het vaak onbewuste patronen zijn die je ergens in houden.
Misschien was er ergens in je leven een moment waarop je ervaarde dat het veiliger was om je hoofd niet boven het maaiveld uit te steken. Of om die inspanning niet te leveren. Je werd er misschien zelfs voor beloond. Het voelde wel fijn en daarom wil je het zo houden.
Stoppen met zelfsabotage? Neem kleine stapjes
Hoe zorg je ervoor dat je wél in beweging komt? Begin met hele kleine stapjes. Kijk eens wat je wél kunt gaan doen in plaats van wat je niet wilt doen. Wanneer je jezelf saboteert, zit je focus te veel op falen. Weer op de bank met een zak chips. Maar kijk eens naar wat het volgende is dat je wél kunt doen.
Het probleem is dat mensen de stappen vaak veel te groot maken voor zichzelf. Ze dat ze meteen een abonnement op de sportschool moeten nemen. Maar daar is het zo druk en zweterig. En je wordt er bekeken. Al snel heb je 20 redenen om niet te gaan. Maar je hoeft niet naar de sportschool, je kunt ook gewoon thuis sporten.
Kijk eens wat je wél kunt gaan doen in plaats van wat je niet wilt doen.
Kies je voor geluk op de korte of de lange termijn?
Je wéét wel dat sporten goed voor je is. Maar toch gun je het jezelf om lekker op de bank te gaan zitten. Je kiest voor korte termijn geluk. Je weet precies wat je kunt verwachten van het comfort van de bank, de tv en het ongezonde eten. Je weet ook dat het op de lange termijn niet goed voor je is. Maar je kiest liever voor geluk nu en pijn later dan nu pijn en later geluk.
Als je nu kort sport, heb je daar lang geluk van. Als je iets gezonds eet, is dat op het moment zelf misschien niet zo comfortabel, maar op de lange termijn is het wel beter voor je. Je weet het wel, maar je wilt er nog niet mee geconfronteerd worden.
Zodra je de beslissing neemt om te gaan trainen, gezond te eten of dat ene project wél te gaan doen, heb je ook iets te verliezen. Je bent bang dat je het misschien niet gaat volhouden. Je ziet nu de potentie, maar zodra je eraan begint, kan die potentie misschien verdwijnen.
Verlies van potentie
Wanneer je ergens aan begint, wordt het werkelijkheid. Het raakt de potentie kwijt. Stel, je hebt drie ideeën voor nieuwe bedrijven. Het heeft geen zin om ze alledrie tegelijk uit te voeren. Dan verspreid je je energie en focus en ontneem je jezelf de kans om het echt succesvol te maken.
Als je drie ideeën hebt, zie je drie keer de volle potentie. Er is heel veel potentie en dat voelt heel comfortabel. Maar zodra je kiest voor een van de drie ideeën en niet voor de andere twee, dan kies je voor één keer winst en twee keer verlies. Je verliest de totale potentie van de andere twee. Zolang je de keuze nog niet maakt, zie je nog alle potentie.
Als je straks gaat trainen, dan word je heel fit. Als je straks gezond gaat eten, dan word je heel gezond. Als je dat project gaat doen, dan word je heel succesvol. Maar zolang het nog niet begonnen is, dan proef je van het succes. Als je eenmaal begonnen bent, wordt de kans dat het mislukt ineens heel reëel.
Hoe kom je tóch in actie?
Er komt een moment dat je zelfs moe wordt van het bankhangen. Ergens komt er dan een impuls. Al is het maar een vonkje. Je bent er klaar mee. Wat doe je dan?
Als Albert naar zijn eigen leven kijkt, is hij altijd op zoek naar afwisseling. Iets wordt voor hem al heel snel sleur. Hij gaat altijd weer op zoek naar iets wat hem nieuwsgierig maakt. Zodra hij in een routine terechtkomt, wordt het al snel sleur. En als het sleur wordt, dan gaat hij zichzelf saboteren.
Merk je dat je te maken hebt met zelfsabotage? Zoek dan andere mensen op.
Hij doorbreekt de routine door in contact te komen met anderen. Hij belt vrienden of zijn kinderen op. Als hij zichzelf saboteert, maakt hij zijn wereld klein en isoleert hij zichzelf. Door in contact te komen, haalt hij zichzelf er weer uit.
Merk je dat je te maken hebt met zelfsabotage? Zoek dan andere mensen op. Mensen die jou op de een of andere manier inspireren. Als je die niet in je buurt hebt, kun je altijd kijken naar rolmodellen.
Albert kijkt soms op YouTube naar artiesten of inspirerende sprekers. Mensen die op een bepaalde manier de grens hebben opgezocht. Hij hoopt iets van die energie en gedrevenheid op te pakken. Als hij een voorbeeld ziet van hoe het ook kan, komt hij al snel weer uit zijn zelfsabotage.
Maak het niet te groot
Tonny merkt dat hij zichzelf saboteert wanneer hij iets te groot maakt. Hoe groter je iets maakt, hoe moeilijker het is om te beginnen. Als je nog niet begonnen bent, kun je ook geen afhaker zijn. Of iemand die het niet gelukt is. Je kunt jezelf nog niets kwalijk nemen als je nog niet begonnen bent.
Het is heel aantrekkelijk om te denken: als ik het doe, dan kan ik het beter in een keer goed doen. Je wilt elke dag gaan sporten. Maar je hebt overmorgen al geen tijd. Daarom stel je het nog maar een weekje uit. Zo kun je het alsmaar voor je uit blijven schuiven.
Net als het sporten, zijn er nog honderden andere dingen die je voor je uit kunt blijven schuiven. Zoals het opnemen van een podcast. Als Tonny deze podcast in zijn eentje had, zou hij veel sneller geneigd zijn om een opnamedag af te zeggen. Om het een weekje op te schuiven. Dat gebeurde met het boek dat hij wilde schrijven ook. Totdat hij er iemand anders bij betrok.
Als je de eerste dominosteen omgooit, dan gaat het wel lopen. Al werkende kun je het groter maken. Maar om te beginnen, wil je het juist heel klein houden.
Het zijn twee verschillende strategieën die je kunt inzetten om te stoppen met zelfsabotage. Aan de ene kant kun je naar iets heel groots kijken en je daardoor laten inspireren. Aan de andere kant kun je het juist heel klein maken voor jezelf.
Er zijn altijd mogelijkheden
In de kern draait zelfsabotage om stress. Stress ontstaat pas op het moment dat je het gevoel hebt dat je geen keuzemogelijkheid hebt. Dat is de paradox in deze wereld. Je hebt vaak het gevoel dat je geen keuzemogelijkheid hebt, doordat het aantal keuzes oneindig is. In ieder geval in je hoofd. Je kunt alles creëren. Daar begint het ook. Je kunt duizenden variaties bedenken.
Realiseer dat je altijd kunt kiezen. Maak de keuze heel klein of laat je inspireren door mensen die de keuze al gemaakt hebben. Er zijn altijd mogelijkheden.
Realiseer dat je altijd kunt kiezen.
Het heeft lang geduurd voordat de marathon onder de twee uur gelopen kon worden. Het was bijna onbereikbaar. Nu het eenmaal gebeurd is, gaat het gegarandeerd vaker gebeuren. We weten nu dat het mogelijk is.
Zelfsabotage begint in je hoofd. Je vertelt jezelf dat iets niet mogelijk is. Dat je het niet kan. Of dat je het niet durft. Misschien wil je het niet. Hierdoor ontsla je jezelf van tevoren al van elke vorm van actie.
Geef jezelf de keuzemogelijkheid door in te zien dat het niet groot hoeft te zijn. Dat doet Albert bijvoorbeeld met mediteren. Gemiddeld mediteert hij een half uur per dag. Soms heeft hij écht geen zin. Dan gaat hij gewoon een minuut zitten. Hij kan beter een minuut wél mediteren dan een uur niet mediteren.
Wat als het wel lukt?
Het voelt heel comfortabel om te blijven waar je nu staat in het leven. Je hebt een bepaald leven voor jezelf gecreëerd en zit in je comfortzone. Je voelt een bepaalde controle en hebt overzicht.
Het is heerlijk om over de toekomst te dromen. Maar misschien ben je diep van binnen bang dat hetgeen je van plan bent gaat lukken. Dat je als mens verandert. Dat het iets verandert aan je persoonlijkheid, hoe je je dag indeelt en hoe je omgeving naar je kijkt. Het kan dat relaties gaan verwateren of dat je andere contacten gaat krijgen. Of dat mensen zich minder verbonden voelen met jou, omdat je anders begint te worden.
Veel mensen saboteren zichzelf omdat ze de pijn niet willen. Of ze zijn bang om te falen. Maar soms dromen ze wel van bepaalde dingen, maar zijn ze eigenlijk nog niet bereid om hun huidige leven los te laten.
Maar wat als het wél lukt? Hoe zou je leven eruit zien als het wél lukt? Zet vanuit dit gevoel een stap vooruit.
Bron: Psychologie van Succes
Je kunt ook interesse hebben in:
