Zaadjes van hoop: Farming Hope’s oplossing voor dakloosheid in San Francisco
(Global Heart | Esther Haasnoot) In Europa is een expansie te zien in het aantal dak- en thuislozen. Ook in landen met goede sociale voorzieningen, zoals Nederland, neemt de dakloosheid toe.
Terugval in herhaalde dakloosheid voorkomen
Daklozen hebben vaak te kampen met zeer uiteenlopende problematiek. Gemeenten en zorg verlenende instanties bieden onvoldoende ondersteuning aan deze kwetsbare mensen die het op eigen kracht niet (dreigen te) redden, wat wel noodzakelijk is om achteruitgang en terugval in herhaalde dakloosheid te voorkomen. Tevens zijn er onvoldoende betaalbare woningen voor daklozen die klaar zijn met hun hulpprogramma’s.
Zo blijkt meer dan de helft van de daklozen in de nacht- of crisis opvang al eerder dakloos te zijn geweest. Het probleem is; niet de persoon, maar het systeem met allerlei regels en criteria staat centraal.. Gemeenten lijken minder aandacht te schenken aan samenwerking en kennisuitwisseling met andere zorgaanbieders en zo kan de hulpaanbod niet goed afgestemd worden op de hulpvraag.
“Naast tijdige passende ondersteuning moet een dak boven het hoofd en meedoen in de maatschappij prioriteit zijn om daklozen perspectief te geven op een duurzame verbetering van hun situatie. Een deel zal blijvende ondersteuning nodig hebben en een deel alleen een vangnet. Dat vereist maatwerk.”- Aldus de rekenkamer
Grote steden zien de toeloop van daklozen toenemen
Volgens Freek Spinnewijn directeur van de Europese daklozenorganisatie Feantsa is het dat het opvallend is dat het aantal daklozen ook toeneemt in landen als Nederland, Duitsland en Denemarken. Je zou zeggen dat juist deze landen een goede socialezekerheidsstelsel hebben dat voorkomt dat mensen dakloos worden. Tijdens de economische crisis is er flink bezuinigd op daklozenprogramma’s volgens Spinnewijn is dit één van de oorzaken van deze toename. Ook zou er meer gedaan moeten worden met de herintegratie van daklozen.
In zeven jaar tijd is het aantal daklozen in Nederland bijna verdubbeld. In 2009 telt ons land nog 17.000 mensen, zeven jaar later is dit aantal opgelopen tot 30.000. Dat is een toename van 13.000 meer daklozen sinds 2009. Dit meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De meeste daklozen zwerven rond in grote steden als Rotterdam, Den Haag, Amsterdam en Utrecht.
De dienst heeft geen onderzoek gedaan naar de oorzaak, maar de toename lijkt verband te houden met de economische crisis. Het aantal daklozen steeg het sterkst in 2009 en 2010, in de eerste jaren van de malaise. “Dat geeft aan dat een groep zich voor de crisis op het randje van armoede bevond”, zegt CBS-hoofddemograaf Jan Latten.
“Die mensen raakten hun baan kwijt en konden hun huur niet betalen. In goede tijden redden deze mensen het net, maar als het economisch zwaar weer is, zijn ze het eerst de dupe. En het zijn zware tijden geweest. Voor mensen die het anders wel hadden gered, kan de crisis net de spreekwoordelijke druppel zijn geweest.”
De diversiteit onder de dak- en thuislozen is groot
Ook Gemen Stoffers directeur Het Leger des Heils in Rotterdam heeft vastgesteld dat de diversiteit onder de dak- en thuislozen groter is geworden.
Je praat tegenwoordig niet meer over dé daklozen, maar over mensen met psychische- verslavings problemen, mensen met enorme schulden, gescheiden vrouwen of vrouwen die in de prostitutie zijn terechtgekomen, mensen met lichte verstandelijke beperkingen, buitenlanders, zowel EU-bewoners als vluchtelingen zonder geldige verblijfsstatus, mensen die dakloos werden (mede) als gevolg van de economische crisis, gezinnen met kinderen.
Verder wijst hij er op dat de vereenzaming van de mens een niet te onderschatte reden is om te gaan zwerven. Ondanks dit digitale tijdperk maken veel minder mensen gebruik van sociale netwerken als vrienden, collega’s of familie, er is er eigenlijk minder sociale controle.
De stijging van het aantal daklozen in Nederland is volgens Lia van Doorn lector Innovatieve Maatschappelijke Dienstverlening Hogeschool Utrecht voor een groot deel ook te wijten aan de ontwikkelingen op de woningmarkt.
“De huurprijzen stijgen terwijl tegelijkertijd mensen die van een minimumloon of een uitkering afhankelijk zijn, de afgelopen tien á vijftien jaar nauwelijks verhoging van hun besteedbaar inkomen hebben doorgemaakt.” Men kan de huur niet meer opbrengen en gaat dan tijdelijk wonen op een camping of een poosje bivakkeren in de auto totdat dat niet meer gaat. “De stap naar dakloosheid is dan snel gezet.”
Opvang en ondersteuning van dak- en thuislozen in Nederland leidt vaak niet tot duurzame verbetering
Veel opvanghuizen kunnen het aanbod niet meer aan. Steeds vaker moeten zij de deuren op slot houden wanneer daklozen om hulp vragen.
Een deel van de mensen die uit huis gezet wordt, wordt dakloos. Vandaar dat veel gemeenten inzetten op het voorkomen van huisuitzettingen bij woningcorporaties. Wanneer daklozen niet in staat zijn om zich in de eerste maanden te ontworstelen aan hun troosteloze bestaan, ziet hun toekomst er heel somber uit.
Opvangcentra in grote steden zien de toeloop van daklozen toenemen. Maar door een tekort aan (nood) opvangplekken kunnen deze mensen altijd een geschikte slaapplaats krijgen. Er zijn mannen, vrouwen en kinderen te vinden die slapen op karton en gebarsten trottoirs. Het voelt niet humaan om mensen onder erbarmelijke omstandigheden op straat te zien leven. Het is zelfs nog moeilijker wanneer het gaat om dakloze gezinnen met kleine kinderen. Wat deze mensen vragen zijn kansen op een thuis, zingeving, heling, liefde, hoop.
Groei hoop: Het draait allemaal om gemeenschap
Wat als gemeentes en organisaties daklozen in staat zouden stellen om zelfvoorzienend te zijn? In 2016 telde San Francisco 6.500 daklozen. Het is daar geen geheim dat torenhoge huizenprijzen het probleem hebben aanwakkert. Farming Hope, een nieuwe non-profitorganisatie in San Francisco, opereert volgens een eenvoudig uitgangspunt: de sleutel tot het beëindigen van dakloosheid is werk en gemeenschap. Hoewel Farming Hope een relatiefjonge organisatie is, heeft het al succesvolle veranderingen gezien in de levens van dakloze werknemers.
Farming Hope zet het model van de soepkeuken op zijn kop. In plaats van voedsel te serveren aan dakloze individuen leren zij daklozen voedsel te verbouwen, koken en te serveren. Deze manier stimuleert tot eigenwaarde, nieuwe vaardigheden , kans op inkomen en misschien wel het belangrijkste een kans om te re-integreren in de maatschappij via gemeenschap.
“Wat we echt proberen te doen, is een uitgebreide service bieden,” zegt mede-oprichter Jamie Stark van Farming Hope.
Dit model biedt daklozen een opstapje op de spreekwoordelijke ladder. Hun succes ligt in de samenwerking met andere non-profitorganisaties voor woninghulp, welzijn en sociale ondersteuning. Het gaat erom deze mensen 24/7 programma’s te bieden die de oorzaak van het probleem behandelt. Gebrek aan voedsel is geen oorzaak van dakloosheid. Nooit geweest, zal het ook nooit zijn.
“Dakloosheid is niet alleen een crisis van economische armoede, het is ook een crisis van sociale armoede”, zegt Stark
Een maaltijd, zeggen de oprichters, is de perfecte gelegenheid om een nieuw soort sociale samenhang te creëren die veronderstellingen uitdaagt die mensen misschien hadden toen ze binnenkwamen.
Echte veranderingen vereisen een nieuwe kijk op hoe we mensen kunnen helpen hun maximale potentieel te benutten die zij voor zichzelf en voor anderen kunnen inzetten.
Farming Hope is een sociaal, duurzaam en reproduceerbaar project gebaseerd op het uitgangspunt dat alle mensen potentieel hebben. Er wordt gewerkt met daklozen die werk, eten, huisvesting, sociale voorzieningen, counseling, training en structuur krijgen. Kortom – beroepsgerichte therapie door landbouw.
“Mensen moeten in hun gemeenschap nodig zijn om zich er deel van te kunnen voelen”, zegt Stark.
Het Farming Hope-model begint met de handen vies maken in gemeenschappelijke tuinen. Medewerkers krijgen een aantal uren shift in de tuin en boerderij en worden betaald voor hun werkzaamheden. Niet alleen worden de letterlijke vruchten van hun arbeid later ook ingrediënten in de keuken, tevens zorgt het werken in de aarde in combinatie met andere mensen voor een onderbreking van de dagelijkse stress van het dakloze leven.
In de keuken spelen werknemers een volwaardige rol bij het bereiden en serveren van het voedsel dat ze hebben geoogst. Vervolgens, met een combinatie van vers geplukte producten en andere gedoneerde ingrediënten, organiseert Farming Hope regelmatig pop-updiners. Klanten kopen tickets om te genieten van een hoogwaardig meergangen menu’s. Iedereen is welkom.
Farming Hope heeft onlangs ook een wekelijkse lunchstand op een centraal gelegen boerenmarkt in San Francisco gelanceerd, waardoor hun werknemers elke week betrouwbare werktijden hebben en dus een consistent inkomen.
Naast de betaalde lonen en het verwerven van nieuwe vaardigheden, bieden de pop-updiners en de lunchstand daklozen de mogelijkheid om te communiceren met mensen die ze anders misschien niet zouden spreken.
“Ik denk dat dit een model een toolkit bied die mensen kunnen gebruiken om zichzelf te bekrachtigen,” aldus Stark.
Het is beter mensen te empoweren dan te ontmoedigen. Farming Hope is geïnteresseerd in uitbreiding naar andere steden en hoopt met hun model ook andere organisaties te inspireren met hun programma. Het draait allemaal om Communiteit.
Bron: Global Heart
Je zou ook interesse kunnen hebben in:
Zeewier als alternatief voor plastic verpakkingsmaterialen
Grote doorbraak in voedselzekerheid met Nederlandse kennis over zilte landbouw
