Omgaan met een chaotische wereld

“We live in a rainbow of chaos.”
Paul Cezanne

“Chaos is a friend of mine.”
Bob Dylan

Hoe ga je om met een wereld die steeds chaotischer lijkt te worden? Waarin veranderingen in technologie, cultuur, (geo)politiek, media en ecologische teruggang stuk voor stuk lijken te accelereren?

Hoe beter je je best doet om de ontwikkelingen bij te benen, des te sterker je het gevoel krijgt dat de vloer onder je vandaan zakt. De chaos lijkt elke dag groter, dus hoe voorkom je dat je overweldigd raakt?

In dit artikel deel ik een paar inzichten en handvatten die je kunnen helpen je balans vast te houden in een chaotische wereld.

1. Geef je over aan de chaos

De wereld zal voorlopig niet minder chaotisch worden. Hoe harder je je ertegen verzet, des te groter je worsteling zal worden.

Technologie ontwikkelt in een exponentieel tempo. Exponentiële groei voelt niet intuïtief, en juist daardoor heeft het zo’n enorme impact.

Bijvoorbeeld: wat gebeurt er als je een euro een maand lang elke dag verdubbelt? Je gaat van 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64 in één week. Klinkt redelijk.

Maar als je de hele maand blijft verdubbelen heb je na 31 dagen meer dan 1 miljard euro bij elkaar gespaard. Dat is de kracht van exponentiële groei, en vrijwel alle industrieën die overschakelen op digitale technologie verdubbelen hun groei, vaak zelfs iedere 1-2 jaar.

Nieuwe technologie heeft uiteindelijk ingrijpende invloed op onze volledige samenleving. Vaak wenselijk, soms onwenselijk maar altijd destabiliserend voor de huidige situatie.

Waarom? Omdat nieuwe doorbraken in technologie een deel van onze economie en samenleving fundamenteel veranderen voor altijd. En geen enkele verandering staat op zichzelf. Alles hangt met elkaar samen.

Als het om technologische ontwikkeling aankomt komen we pas net op gang. In de afgelopen decennia is er krankzinnig veel veranderd in onze manier van leven. Maar dit is pas het begin – en het wordt een wilde rit. Exponentiële groei lijkt klein, totdat de curve plotseling kaarsrecht omhoog schiet.

Er zijn een aantal gebieden die binnen nu en dertig jaar enorme ontwikkelingen zullen doormaken. Denk aan:

Duurzame energie.
Autonome systemen (voertuigen, schepen, vliegtuigen, drones, etc.)
Kunstmatige intelligentie.
Biotechnologie.
Medische technologie.
Nanotechnologie.
Ruimtevaart.
Eco-restoration.
Geavanceerde materiaalwetenschap.
Additive manufacturing (3D printen).
Etc.

Elk van deze gebieden heeft een enorme potentiële culturele en economische impact. Maar ze komen niet één voor één – ze komen allemaal tegelijk.

Dan is er nog een andere factor van chaos: mensen. In mijn geboortejaar 1986 leefden er zo’n 5 miljard mensen op deze planeet. Inmiddels zijn we met bijna 8 miljard. Als er meer mensen zijn, gebeuren er simpelweg meer ‘dingen’ in de wereld.

Er zijn meer meningen die ook nog eens luider te horen zijn vanwege social media.
Er gebeuren meer dingen die we direct kunnen volgen via social media (en vervolgens via traditionele media).
Er zijn meer mensen die elkaar kunnen vinden en bewegingen in gang kunnen zetten.
Er zijn meer ideeën, meer creativiteit. Er wordt meer gemaakt, meer opgelost, meer in gang gezet. Er worden ook meer nieuwe problemen gecreëerd.
Er zijn meer mensen die werken richting wenselijke doelen. Er zijn automatisch ook meer mensen die het tegenovergestelde doen en zorgen voor problemen.
Er wordt een groter beroep gedaan op de grondstoffen van de aarde, waardoor er meer wrijving ontstaat waaruit conflicten kunnen ontstaan.

Dat brengt ons op een derde factor van chaos: media.

Want hoewel leven op aarde inherent chaotisch is, waren we normaal gesproken slecht geïnformeerd. Gebeurtenissen werden vooral lokaal beleefd omdat er gewoon beperkte middelen waren om het nieuws over de wereld te sturen.

Die middelen hebben we inmiddels allemaal in ons broekzak. Een moord in de VS beïnvloedt onze cultuur binnen enkele uren. En een protest in het verre Oosten kan uitbreiden naar meerdere continenten in enkele weken.

Lokale roddels, kranten, radio, televisie, internet, smartphones, sociale media – met iedere extra laag werd er – voor ons gevoel – extra chaos aan ons leven toegevoegd.

Onze collectieve samenlevingen zijn zo complex, beweeglijk en verschillend dat we onmogelijk een gevoel van stabiliteit, orde en betekenis kunnen ervaren.

Dus ja – die chaos die je ziet hoort er gewoon een beetje bij. Evolutie neigt vrijwel altijd naar toenemende complexiteit. We kunnen niet terug naar de tijden waarin alles nog simpel was omdat de wereld gewoon niet meer zo simpel is. De enige optie die we hebben is daarom beter leren omgaan met deze chaotische wereld.

2. Besef dat betekenis niet nodig is

We doen ons best om betekenis te vinden in de chaos om ons heen. En het is die zoektocht naar betekenis die leidt tot frustratie en wanhoop.

Het is goed om ons af te vragen of betekenis vinden nodig is. Ja, we willen een gevoel van betekenis en zingeving ervaren in ons eigen leven. We willen onderzoeken wat onze inherente mogelijkheden zijn en deze benutten, zodat we kunnen leven in lijn met onze ‘natuur’.

Maar wat de wereld om ons heen betreft is die zoektocht veel minder relevant. Dingen gebeuren omdat ze gebeuren. Je weet niet altijd wat de oorzaken zijn en al helemaal niet wat de gevolgen zullen zijn.

Je kunt onderzoek doen – en dat is aan te raden als je betere resultaten wilt ervaren. Maar dan nog zegt het allemaal weinig over de ‘betekenis’ van dit alles. Is het goed? Is het slecht? Wie zal het zeggen.

Dingen die duidelijk onwenselijk lijken kunnen uiteindelijk een wenselijke invloed hebben, en vice versa. De wereld om ons heen hoeft niet betekenisvol, ordelijk, logisch en eenvoudig te begrijpen te zijn. Dat is een wens die wij koesteren en het frustreert ons als de wereld er niet aan voldoet.

Verwacht chaos, dan voel je je veel minder gefrustreerd.

3. Doseer je blootstelling

De originele menselijke conditie is simpel: je bent alleen op de hoogte van ontwikkelingen in je eigen gemeenschap, en sporadisch van ontwikkelingen in nabij liggende gemeenschappen.

Dit is natuurlijk niet optimaal in de moderne wereld, maar het ligt – voor je mentale gezondheid – waarschijnlijk dichterbij een optimum dan de huidige altijd verbonden, social media gedreven mediaconsumptie.

Met andere woorden: je hoeft niet op de hoogte te zijn van iedere scheet.

Vraag jezelf af:

”Ga ik deze informatie gebruiken voor iets belangrijks en urgents?”
”Verbetert het consumeren van deze informatie mijn levenskwaliteit op de lange termijn?”

Twee keer nee? Weg ermee.

Doseer de consumptie van nieuws dat je onrustig maakt en nauwelijks invloed heeft op je dag.
Stop met nieuws notificaties op je smartphone.
Verwijder nieuws apps.
Doseer (of stop met) social media consumptie.

Neem bijvoorbeeld één keer per dag een moment om het nieuws te checken. Ik merk dat radionieuws een geweldige filter is voor wat er nu echt belangrijk is in de wereld. Kort, krachtig en slechts één keer per uur te horen. Zet je favoriete radiozender op het hele uur aan en je bent weer op de hoogte.

Een opmerking over nieuwsconsumptie doseren

Je nieuwsconsumptie doseren betekent niet dat je je consumptie van ‘alternatief nieuws’ omhoog brengt. Teveel mensen komen op deze manier vast te zitten in bizarre (en gevaarlijke) informatiebubbels en complottheorieën.

Met verhalen over platte aardes, corona-ontkenning, anti-vaccinatie en anti-wetenschap sentiment, klimaatontkenning, complotten over een vermeende deep state en extreem wantrouwen richting de overheid tot gevolg.

Complotdenken is een direct gevolg van een overdaad aan chaos en een drang naar orde. Deze theorieën beloven ons overzicht en houvast, mits we bereid zijn onze overtuigingen op te rekken.

Ze vormen vervolgens bronnen van extreme polarisatie en geweld. Dit stimuleert de afbrokkeling van democratie en instituten. Twee zaken die we keihard nodig hebben deze eeuw om onze grootste problemen (wereldwijde armoede en ecologische instorting) af te buigen en op te lossen vanuit vrede en samenwerking.

De oplossing voor de chaos ligt niet in grijpen naar iedere vorm van houvast. De oplossing is je blootstelling doseren en je focus verplaatsen van het scherm naar het moment.

4. Maak het simpel voor jezelf

Er zijn een paar dingen die je kunt doen om de onrust van een chaotische wereld in jezelf te verminderen.

Eén van de belangrijkste dingen is duidelijk voor jezelf vaststellen waar jij controle over hebt. Over de meeste zaken in de wereld heb je geen enkele controle. De enige logische reactie is je aandacht richten op wat je kunt doen, en het voor de rest loslaten.

Je hebt bijvoorbeeld vrijwel geen controle over het verloop van corona in het land. Je hebt wel controle over je eigen gedrag en hoe goed je je aan de voorschriften houdt. Je hebt nauwelijks controle over geo-politiek of klimaatverandering, je kunt je hooguit richten op de stappen die jij zelf kunt zetten. Zoals je democratische stem gebruiken, de juiste bedrijven steunen (en boycotten), je levensstijl aanpassen en activisme beoefenen dat bij jou past.

Dit maakt de wereld in één klap een stuk overzichtelijker. Je richt je alleen op de zaken waar jij invloed op hebt.

Daarnaast kun je – wat mij betreft – een simpele stip aan de horizon zetten om je door het leven te begeleiden. Vraag je steeds af: ”wat zou liefde doen?” Op deze manier blijf je bewegen richting een plek van vrijheid, blijheid en betekenis.

Verplaats je aandacht vervolgens naar het proces dat je richting deze stip helpt. Zet elke dag de kleine stappen die nodig zijn om vooruit te komen op de doelen die belangrijk zijn voor jou. De doelen voor jezelf én voor de toekomst van onze samenleving.

Hiermee maak je je wereld kleiner op een slimme manier.

Laat je minder meeslepen in de waan van de dag en beoefen mindfulness om je leven te ervaren in het hier en nu. Want hoe je het ook wendt of keert: dit moment is alles wat er is.

Hoe onrustiger je je vanbinnen voelt, des te chaotischer de wereld lijkt. Door je wereld bewust te verkleinen op een slimme manier ontwikkel je meer rust, meer slagkracht en verminder je onrust, angst en stress.

Je helpt de wereld niet door je zorgen te maken en gestrest te raken. Er is al genoeg angst in de wereld.

Je helpt de wereld door meer kalmte, wijsheid en liefde toe te voegen. En dat kun je alleen doen door aan jezelf te werken en te bewegen richting liefde.

Bron: soChicken

Je kunt ook interesse hebben in:

Bescherm je mentale gezondheid tijdens de coronacrisis – 12 tips

De verloren kunst van concentratie: afleiding in een digitale wereld