Verlies; hoe ga je er mee om?
(Albert Sonnevelt) Verlies; iedereen krijgt er mee te maken in zijn leven. Maar hoe ga je om met de pijn, de stress en de emoties? In ieder geval niet door het verdriet te negeren. In deze blog lees je hoe je na een heftige emotionele gebeurtenis de draad van je leven weer op kunt pakken.
Verlies is voor iedereen anders
Maar de fasen waar je doorheen gaat bij het verwerken ervan, is voor iedereen gelijk volgens Elisabeth Kübler-Ross. Zij was een Zwitsers-Amerikaans psychiater en vooral bekend geworden om haar werk rondom de verschillende stadia van rouwverwerking.
Het maakt voor de pijn niet uit of je nu een relatie kwijtraakt waar je aan gehecht was, een dier, een werksituatie of een woonplek.
De emoties zullen er niet minder om te zijn. De herinneringen en onbeantwoorde vragen kunnen je blijven achtervolgen. Ze werken piekergedachten en stress in de hand.
In je hoofd ga je het verlies niet oplossen. Daarom wil ik je graag inzicht geven in de vier stadia en zeven gebieden waar je doorheen moet als in zwaar emotioneel weer zit.
Stadium 1: Verlies (h)erkennen
Shock is de eerste fase waar je mee te maken krijgt als je iets of iemand waardevols verliest. Ook al zag je het misschien aankomen; je wordt toch overdonderd door de realiteit. Shock vertelt je dat je een pas op de plaats moet maken. Het is normaal om je terug te trekken op een veilige plek. Je hebt er behoefte aan om te onderzoeken wat de hulpbronnen zijn waar je op terug kan vallen. Welke hulp ga je wel accepteren en bij wie laat je de (goedbedoelde) tips en adviezen langs je heen gaan?
Er is in deze fase wel een risico dat je de pijn wil verzachten. Alcohol, slaaptabletten, kalmeringspillen, excessief sporten of hard gaan werken liggen op de loer. Wanneer je emotioneel uit het veld bent geslagen, ben je extra kwetsbaar voor eventuele verslavingen. Geef daarom jouw verlies de volledige aandacht. Omarm de pijn en de bijbehorende emoties. Hoe meer tijd je er nu aan besteedt, des te sneller je weer op de been bent.
Ontkenning is de tweede fase in dit rouwproces. Het is een normale reactie om je pijn even te negeren. Negeren van de gebeurtenis geeft je ook even de gelegenheid om de energie te gebruiken om te blijven functioneren. Ook je gezin of je werk gaat immers gewoon door.
Er zijn maar weinig mensen die er een boodschap aan hebben dat jij met een groot verdriet rondloopt. Vaak is dat voor hen aan de buitenkant niet te zien. Soms zou je willen dat je een gebroken been had, in plaats van een gebroken hart. Dan had je een legitiem excuus om even niet aan het leven deel te nemen.
Je zal merken dat op stille momenten de tranen vaak vanzelf komen. Hou ze dan niet tegen. Sta jezelf toe om verdrietig te zijn. Voorkom dat je jezelf of anderen geweld aandoet. Verlies helpt je om emotioneel volwassen te worden.
Stadium 2: Verlies voorkomen
Boosheid is de derde fase. Hoewel er veel taboe zit op deze emotie, is het voor jou het beste wat je kan overkomen. De woede geeft jou namelijk de energie om tot actie over te gaan en zaken in je leven te veranderen. Je mag de kracht van boosheid volledig toelaten.
Je voelt je immers verongelijkt en oneerlijk behandeld door het leven…! Al jouw opgebouwde beelden zijn aan gruzelementen. Je zit vacuüm verpakt tussen verleden, heden en toekomst. Diep van binnen weet je dat je weer in beweging moet komen, maar je hebt nog geen idee hoe je dat moet doen.
Begin wel je gevoelens (inclusief jouw boosheid) te delen met een aantal dierbare mensen uit jouw omgeving. Het is juist gezond om mensen te vragen om naar je te luisteren. Dit is ook het moment om een coach of therapeut in te schakelen. Waarom zou je alles alleen willen oplossen? Zeker professionele hulpverleners zijn getraind om de emotionele warboel weer in de juiste proporties terug te brengen. Zij kunnen overzicht creëren en je helpen bij het loslaten van de vastzittende stress en spanning.
Schuldig voelen is de vierde fase. Waarschijnlijk is het verlies jou overkomen en treft jouw geen enkele blaam. Je hebt er niet om gevraagd of de persoon of situatie uit je leven wilde gaan. Toch kan in deze fase wel degelijk schuldgevoel een rol gaan spelen. Want schuld doet een beroep op jouw dieperliggende waarden en ethiek in het leven. Uiteindelijk wil je iets van de situatie leren en vooral proberen te voorkomen dat het nog een keer gebeurt.
Op dit moment in het rouwproces moet je zo ver mogelijk wegblijven bij mensen die jou meer energie kosten dan dat je er van krijgt. Zij kunnen hun eigen verdriet op jou gaan projecteren. Dan heb je twee problemen; jouw eigen verdriet en ook nog dat van de ander. Voor je het weet voel je jezelf schuldig over het feit dat je er niet volledig voor je medemens kunt zijn. Vraag een time-out en ruimte om te rouwen. Zeg dat je vanzelf wel weer contact opneemt wanneer je voldoende veerkracht hebt.
Stadium 3: Herstellen van verlies
Onderhandelen is de vijfde fase. Langzaam maar zeker vind je de weg weer naar de buitenwereld. Toch heeft jouw vertrouwen door het verlies een flinke deuk opgelopen.
‘Onderhandelen’ geeft je de energie om nieuwe risicovolle situaties op te zoeken, maar wel op een nieuwe wijze. Je stelt jouw ‘oude’ beelden bij. Je bent wellicht realistischer en kan het leven beter relativeren. Wees je bewust van het stapelen van ‘spijt’. Zeker wanneer je dierbaar iemand bent verloren, dan had je vaak nog zoveel willen zeggen of willen doen. ‘Ik wou dat ik hem of haar nog één keer kon vasthouden,’ of ‘ Ik wou dat de laatste keer bewust afscheid had genomen.’
Het heeft geen zin om in die gedachten te blijven hangen. Je kunt het verleden niet veranderen. Het enige waar je invloed op hebt zijn jouw eigen gedachten ten opzichte van de situatie of die persoon. Praat met gemeenschappelijke vrienden of familieleden over jouw gevoelens van spijt. Zij kunnen hun ervaringen delen. Door deze uitwisseling ontstaat er vaak ruimte in jouw piekergedachten en emoties.
Depressie is de zesde fase. Hoewel depressie misschien negatief klinkt, heeft het wel degelijk ook een positief component. Deze fase geeft je namelijk de energie om jouw grenzen te ontdekken. Na het verlies van een dierbare persoon of situatie kan het zijn dat je het onmogelijke van jezelf blijft vragen. Depressieve gevoelens laten je inzien dat je moet stoppen met jezelf te overvragen.
Dit is het moment om de tijd te nemen voor alle goede herinneringen die je had met de verloren persoon. Ook al is hij of zij niet meer in je leven, de band is nog steeds aanwezig. Je kunt de liefde nog steeds voelen (misschien wel sterker dan ooit).
De verbinding heeft je veel positieve ervaringen opgeleverd. Dankzij de ander heb jij jezelf beter leren kennen. Je bent gegroeid en hebt je ontwikkeld. Maar aan iedere groeifase zit ook een grens. Durf voor jezelf te erkennen dat je ook maar een mens bent met beperkingen. Blijf mild voor jezelf.
Stadium 4: Het verlies loslaten
Acceptatie is de laatste fase. Natuurlijk zijn er nog momenten van verdriet. Maar je hoeft er niet meer in te verdrinken. In de ware acceptatie heb je het evenwicht gevonden om door te gaan met leven. Je gaat weer op onderzoek uit. Het kan zelfs zijn dat je blij bent met de ervaring. Het heeft je sterker en volwassener gemaakt. Niet ‘ondanks’, maar ‘dankzij’ de emotionele gebeurtenis is je leven voor altijd nieuw geworden.
Ik realiseer me dat het soms makkelijker is om over de ‘verliesstadia’ te schrijven, dan ze te doorleven. Zelf ben ik meerdere malen in deze verliescirkel terecht gekomen. Er is moed voor nodig om de stappen te zetten. En vertrouwen dat het leven goed voor je blijft zorgen. Sommige dingen moet je nu eenmaal zelf doen, maar je hoeft ze niet alleen te doen.
Bron: Albert Sonnevelt
Je kunt ook interesse hebben in:
