Keuzestress? Zo maak je wél de juiste beslissing.
(Albert Sonnevelt) Keuzestress komt iedere dag voor. Want kiezen en beslissingen nemen is tegenwoordig lastiger dan ooit. Er wordt van je verwacht dat je op ieder gegeven moment knopen doorhakt. Zowel voor je werk, thuis, met betrekking tot je kinderen enzovoort. Welke taken doe je eerst? Wat ga je eten? Welke kleding draag je? Is het wijs om van energieleverancier te wisselen? Moet je je gsm-abonnement verlengen? Een andere baan zoeken? Verhuizen? Yoghurt van merk A, B, C, D of E kopen? Wel of geen iPad? Al die keuzes kunnen de nodige onrust en stress met zich meebrengen.
Kiezen kost veel energie
Het afwegen van kleine en grote beslissingen vraagt veel brandstof van je brein. Onze hersenen gebruiken namelijk 20% van de totale energie in het lichaam. Zodra je worstelt met bepaalde keuzes, is het lastig om gefocust te blijven. Je wordt snel afgeleid om zelfs de meest basale taken uit te kunnen voeren. Volgens prof. Michael Useem van de University of Pennsylvania, is keuzes maken te vergelijken met het lopen van een marathon;
‘Je hebt er ook uithoudingsvermogen voor nodig.’
‘Je moet jouw keuze-techniek trainen.’
‘Het is nodig om vertrouwen te krijgen in de combinatie van emoties (vaak angst) en jouw ratio.’
Te veel keuzes
Keuzestress is een gevolg van de meerkeuzemaatschappij waarin je leeft. Best een luxe eigenlijk, maar soms ook lastig. Of niet? Zeker als je kijkt naar vroeger. Toen stond alles veel meer vast. Je werd bakker, dokter, huisvrouw of meester. Trouwde vervolgens, kreeg kinderen en werkte je leven lang bij dezelfde baas. Vandaag de dag ligt dat heel anders. Wat je kiest, dat ben je; bepaalt je identiteit. Je dromen realiseer jij. Dus jij beslist, bepaalt en maakt de keuzes. En dat is soms best moeilijk en lastig in een maatschappij waarin zeer veel valt te kiezen. Want, hoe weet je of je een goede keuze uit dat enorme aanbod aan mogelijkheden maakt? Dat kost tijd en energie en kan gepaard gaan met de nodige angst, twijfel en keuzestress, want wanneer hak je een knoop door?
De afgelopen jaren zijn er diverse onderzoeken gedaan naar keuzestress bij jongeren. Hieruit blijkt dat dit verschijnsel door verschillende factoren wordt gevoed. Welvaart, opvoeding, massamedia, maatschappelijke en sociale druk zijn de factoren die een rol spelen bij het ervaren van keuzestress onder jongeren.
Last van een dreigend dertigers dilemma?
Niet alleen jongeren hebben hier last van. Er bestaat ook zoiets als ‘Het dertigers dilemma’, een vervroegde midlifecrisis. Een midlifecrisis rond je dertigste (25 – 35 jaar). Ja, dat kan. Na je leven als flierefluitende twintiger breekt er een nieuwe levensfase aan. Ultieme levensvragen steken de kop op. Over je werk, relatie, levensstijl en persoonlijke zingeving. Je vraagt je af: Is dit alles? Gevoed door het idee dat je leven maakbaar is en de karrevracht aan keuzemogelijkheden slaat de twijfel toe. Wat kies je? En wat als het tegenvalt? Het gevolg: keuzestress. Je verkrampt. Wordt onzeker, onrustig en bent bang te falen.
Hoe herken je keuzestress?
De 5 meest voorkomende symptomen van keuzestress op een rij:
- Onzeker zijn
Voel je je erg onzeker en twijfel je of je wel de juiste beslissing neemt? Malen de ‘wat als’ opties door je hoofd? Dan wordt het erg lastig om een definitieve keuze te maken. Wacht niet te lang, want anders kiest bijvoorbeeld een ander voor je. Word je daar gelukkig van? De kans bestaat dat het je zelfvertrouwen ondermijnt en de kans op keuzestress in de toekomst toeneemt.
- Streven naar 100% zekerheid
Streef je altijd naar 100% zekerheid? Realiseer je dat dat niet bestaat. Daarbij kost streven naar 100% zekerheid heel veel tijd en energie. Bovendien zorgt het voor de nodige frustraties. Probeer je tijd en energie liever te stoppen in keuzes die echt belangrijk zijn dat zorgt voor minder keuzestress.
- Kampen met uitstelgedrag
Durf je geen beslissing te nemen? Blijf je bijvoorbeeld eindeloos op internet zoeken? Weeg je telkens weer de verschillende ‘voors’ en ‘tegens’ af? Handig, maar meestal leidt het alleen maar tot nog meer spanning. Wellicht is het beter om jezelf een deadline te stellen waarbinnen je een beslissing moet nemen om je keuzestress te bepreken.
- Je schuldig voelen
Moet je een keuze maken die ook gevolgen heeft voor een ander? Dat kan leiden tot keuzestress, omdat allerlei schuldgevoelens en zelfverwijten lange tijd aan je blijven knagen. Schud die gevoelens van je af en kies wat je het beste lijkt. Kijk niet terug, maar focus je op het hier en nu.
- Bang om fouten te maken
Ben je bang dat je de verkeerde keuze maakt? Dat is nergens voor nodig, want iedereen maakt fouten. Dus waarom jij niet? Leer van je fouten en oordeel niet te hard over jezelf.
Vijf algemene tips om keuzestress te voorkomen
- Voorkom afleiding
Zeker in deze tijd van overprikkeling door de (social) media is het moeilijk om geconcentreerd te blijven. Op het moment dat je in jouw taak wordt onderbroken, duurt het ongeveer 15 minuten voordat je weer jouw oorspronkelijke focus kunt oppakken.
- Herken de signalen van jouw intuïtie
Iedere keuze die je maakt komt in eerste instantie vanuit jouw gevoel. Daarna ga je redenen bedenken om dat gevoel rationeel te rechtvaardigen. Luister goed naar jouw lichaam. Dat reageert namelijk direct en voortdurend op prikkels uit de omgeving: Wanneer je bijvoorbeeld een zucht van opluchting of een kramp in je buik voelt, weet je al dat daar een (onbewuste) reden voor is. Voelt het goed? En komt je verstand er niet tegen in opstand? Hak dan de knoop door en ga ervoor. En mocht het achteraf niet de juiste beslissing zijn? Leer ervan en doe er een volgende keer je voordeel mee. Blijf zeker niet dralen.
- Bouw structuur in je leven
Je oma zei het waarschijnlijk al: ‘Het draait in je leven om Rust, Reinheid en Regelmaat’. Vooral die regelmaat is tegenwoordig bij veel mensen zoek. Door jezelf meer structuur te geven, hoeft je brein minder nieuwe keuzes te maken.
- Neem de tijd om met jouw vraag bezig te zijn
Gun jezelf de tijd om jouw keuze ‘te proeven’. Vraag niet te veel mensen om raad. Het is beter om eerst zelf vanuit jouw hoofd weer in je hart te komen. De belangrijkste vragen zijn daarbij: Waar word ik blij van?’ en ’Wat geeft mij energie?’ Neem op basis daarvan een beslissing. Je hoeft daarom ook niet langer dan een paar dagen met jouw dilemma rond te lopen. Anders loop je weer het risico dat je vervalt in uitstelgedrag.
- Jij staat aan het roer van jouw leven
Het is tijd om de 4 ‘K-‘s’ achter je te laten. Stop met Klagen, Knokken, Kloeken (jezelf verantwoordelijk voelen voor anderen) en Krampen (wachten totdat het leven beter wordt). Neem honderd procent verantwoordelijkheid voor je eigen leven.
Kansen met keuzestress
- Ken je persoonlijke drijfveren
Kamp je met keuzestress? Dan wil en moet je alles uit het leven halen dat erin zit. Maar, dat is bijna onmogelijk. Dus moet je kiezen en dan slaat de twijfel toe. Je keuzemogelijkheden zijn oneindig. En kies je? Dan sluit je voor je gevoel andere opties uit. Om je keuzestress aan te pakken is het goed om je persoonlijke drijfveren te kennen. Waar wil je echt voor gaan? Wat geeft je energie? Wat motiveert je telkens weer? Schrijf die persoonlijke drijfveren eens op en beperk je tot ongeveer 5 stuks. Moet je kiezen? Toets je mogelijkheden dan aan wat je persoonlijke drijft. Het geeft je houvast en je verkleint je aantal keuzes. Ook een prioriteitenlijst maken waarop je je keuzes baseert kan uitkomst bieden.
- Maak een keuze met je hoofd en hart
Kiezen door rationeel de pro’s en contra’s tegen elkaar weg te strepen kan. Maar, hoe voelt het? De kans is groot dat het in tegenspraak is met je gevoel: wie je bent en waarvoor je staat. Kies daarom met zowel je hoofd en hart. Niet kiezen maakt juist ongelukkig. Kenmerkend voor het dertigers dilemma is beslissingen telkens weer uitstellen. Uit angst de verkeerde keuze te maken. Dus: blijf je maar rondjes draaien wat je twijfel aanwakkert. Zeg nou zelf? Dat doet je zelfvertrouwen geen goed. Het voedt je onzekerheid, zorgt voor stress en maakt je ongelukkig. Stel jezelf een deadline en beslis. Verspil niet langer je tijd en energie aan niet kiezen. Realiseer je: er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. Trouwens, geen keuze maken kan er zelfs toe leiden dat je straks – als je bijvoorbeeld 60 jaar bent – met spijt terugkijkt, omdat je niet durfde te kiezen.
- Stop met vergelijken
Ben je jezelf steeds aan het vergelijken met anderen? Omdat je denkt hetzelfde te moeten kunnen en/of doen? Lukt dat niet? Dan ben je teleurgesteld in jezelf en voelt het als falen. Pak je keuzestress aan en stop met jezelf te vergelijken met anderen. Want, zeg eens eerlijk? Geloof je die sprookjes op Facebook en andere sociale media? Nooit eens twijfel? Angst? Tegenslag? Doe wat jou hart sneller laat kloppen en verwijs die hallelujaverhalen naar het land der fabelen. Raadpleeg liever echte mensen die je al je hele leven kennen.
- 100% zekerheid bestaat niet
Wacht je met kiezen tot je 100% zekerheid hebt? Uit angst dat je misschien niet juist kiest? Je andere dingen dan uitsluit? Besef dat zoiets als 100% zekerheid niet bestaat. Bovendien loop je het risico dat de tijd je inhaalt en/of dat iemand anders voor je kiest. Wil je dat? Het is dan niet jouw keuze. En het is maar de vraag of je daar gelukkig van wordt. Kom uit je comfortzone en verdoe verder geen tijd met eindeloos piekeren en malen. Beslis en zet de eerste kleine stap. Bedenk dat je gaandeweg je koers altijd nog kunt bijsturen.
Heb je moeite met kiezen? En herken je bovenstaande verschijnselen? Blijf dan niet doorlopen met dat vervelende gevoel. Praat erover met anderen, zorg voor volop ontspanning en leef gezond. Ook kan het goed zijn professionele hulp te raadplegen. Je bent echt niet de enige met keuzestress.
Bron: Albert Sonnevelt
Je zou ook interesse kunnen hebben in:
