10 signalen en symptomen van uitdroging (dehydratie)
(aHealthylife | Juglen Zwaan) Water drinken is essentieel om te overleven. Ons lichaam bestaat voor 60 procent uit water en iedere lichaamsfunctie is afhankelijk van water om goed te kunnen functioneren. Dehydratie, of een tekort aan lichaamsvocht, brengt consequenties met zich mee. Hoewel milde dehydratie makkelijk te behandelen is, is ernstige uitdroging een serieuze aandoening die kan leiden tot bewusteloosheid, orgaanfalen of zelfs de dood. Dit artikel gaat in op de veelvoorkomende signalen en symptomen van dehydratie.
Wat is dehydratie of uitdroging?
Je lichaam verlies continu vocht, voornamelijk via zweet, urine en ontlasting. Uitdroging doet zich voor wanneer er meer water uitgaat dan ingaat. Het kan worden veroorzaakt door een tekort aan de inname van vloeistoffen of door overmatig vochtverlies. Hier volgen een aantal veelvoorkomende oorzaken van dehydratie:
Intensieve beweging: Intensieve beweging leidt tot vochtverlies door middel van zweten. Als deze vloeistoffen niet worden aangevuld met water kun je uitgedroogd raken.
Blootstelling aan hitte: Hitte kan leiden tot vochtverlies door te zweten. Je kunt uitgedroogd raken als je geen extra water drinkt wanneer het buiten erg heet is.
Overgeven en diarree: Overgeven en diarree zorgen beide voor aanzienlijk vochtverlies dat kan leiden tot uitdroging.
Misselijkheid: Veel mensen hebben geen zin om te eten of drinken als ze misselijk zijn. Het is belangrijk om te blijven drinken zodat je niet uitgedroogd raakt.
Verbranding of huidinfecties: Water kan verloren gaan door ernstige verbrandingen en huidaandoeningen.
Diabetes: Wanneer de bloedsuikerspiegel hoog is verhoogt het lichaam de urineproductie om suikers uit het lichaam te verwijderen. Dit kan leiden tot uitdroging wanneer dit verlies niet gecompenseerd wordt met een hogere waterinname.
Koorts: Koorts kan bijdragen aan vochtverlies doordat je met koorts veel zweet.
Kortom: Dehydratie doet zich voor wanneer meer vloeistoffen het lichaam verlaten dan er binnenkomen. Factoren die de inname van vloeistoffen verlagen of het vochtverlies verhogen kunnen bijdragen aan uitdroging.
1. Dorst
Dorst is een behoefte aan vloeistoffen en dient als een automatische herinnering om water te drinken. Het is vaak de eerste indicatie dat het lichaam water nodig heeft. Je lichaam is voorzien van een complex systeem om je vochtbalans te reguleren. Zelfs een kleine verandering in de vochtbalans kan een dorstprikkel geven(1, 2, 3). Voor de meeste mensen is water drinken een effectieve manier om gehydrateerd te blijven wanneer zij dorst krijgen. In sommige gevallen is dorst echter geen betrouwbare indicator van de vochtbalans. Sommige oudere mensen zouden veel bewuster met hun vochtinname moeten omgaan, aangezien het dorstgevoel met de jaren achteruit kan gaan (4). Daarbij zou je nog meer moeten drinken dan waar je zin in hebt. Als je veel zweet tijdens intensieve beweging of in hoge temperaturen kan je veel vocht verliezen. In zulke situaties kun je meer water drinken om gehydrateerd te blijven.
Kortom: Dorst is de eerste indicator van uitdroging. Voor de meeste mensen is dit een effectieve manier om te drinken.
2. Veranderingen in de kleur of hoeveelheid urine
Je urine vertelt je veel over je vochtbalans, aangezien je via deze weg het meeste vocht verliest. Controle nemen over de hoeveelheid en samenstelling van je urine is een manier van het lichaam om een goede vochtbalans te behouden. Urine, geproduceerd door de nieren, bestaat uit water en afvalproducten die je lichaam moet uitscheiden. Als je uitgedroogd raakt houden je nieren water vast door urine te concentreren. Hierdoor kan afval worden uitgescheiden terwijl water in het lichaam blijft voor de belangrijke biologische functies (5). De concentratie van urine beïnvloedt de kleur en geur. Als je goed gehydrateerd bent zou je urine een heldere, bleke, gele kleur moeten hebben en bijna geurloos zijn (6, 7). Aan de andere kant, is troebele, donkergele urine een signaal van uitdroging. Een honinggele kleur is een indicatie van milde uitdroging. Een ambergele kleur met een sterke geur kan op ernstige uitdroging wijzen (8, 9). Niet alleen controleren de nieren de urineconcentratie, ze houden ook vocht vast door de urineproductie te verminderen. Als het lichaam ernstig is uitgedroogd stoppen de nieren helemaal met de urineproductie. De hoeveelheid urine varieert echter per persoon, dus er is geen vaste hoeveelheid die je dagelijks zou moeten produceren. Als je een duidelijke daling ervaart van je urine kan het zijn dat je uitgedroogd bent (10). Onthoud dat bepaalde voeding, medicatie en medische aandoeningen ook invloed kunnen hebben op de kleur en hoeveelheid van de urine. Als je urine consistent een andere kleur heeft dan lichtgeel, raadpleeg dan je huisarts.
Kortom: De kleur en hoeveelheid van je urineproductie zijn goede indicatoren van je vochtbalans. Donkergele urine of een lage urineproductie zijn signalen van uitdroging.
3. Vermoeidheid of slaperigheid
Vermoeidheid kan veel verschillende oorzaken hebben, maar dehydratie kan daar een van zijn. Veel studies hebben aangetoond dat uitdroging vermoeidheid veroorzaakt en het uithoudingsvermogen tijdens het trainen verlaagt (11, 12, 13). Daarom is voldoende water drinken belangrijk tijdens het trainen. Niet alleen trainen kan zorgen voor vermoeidheid gerelateerd aan uitdroging. Studies hebben aangetoond dat 1 tot 3 procent vochtverlies van je lichaamsgewicht wordt gezien als milde uitdroging. Dit kan vermoeidheid en slaperigheid veroorzaken tijdens de normale dagelijkse activiteiten. Bij een onderzoek onder jonge gezonde vrouwen, zorgde een waterbeperking gedurende 24 uur voor slaperigheid, verwardheid, vermoeidheid en verminderde alertheid. Al deze symptomen verbeterde toen de vrouwen weer vrijuit water konden drinken nadat de 24 uur verstreken waren (9). Een ander onderzoek, bij mannen die 1,6 procent van hun lichaamsgewicht aan vocht verloren, ondervond een aanzienlijke stijging van vermoeidheid tijdens de rusttoestand en het trainen (14). Deze hoeveelheid vochtverlies kan zich gemakkelijk voordoen tijdens de normale dagelijkse activiteiten als je onvoldoende water drinkt gedurende de dag.
Kortom: Vermoeidheid of slaperigheid kan een signaal zijn van uitdroging. Water drinken kan je energie geven en je alerter maken.
4. Hoofdpijn
Dehydratie kan bij sommige mensen voor hoofdpijn of migraine zorgen (5, 15, 16). Een studie ondervond dat vochtverlies van 1,4 procent van je lichaamsgewicht hoofdpijn en een slecht humeur veroorzaakte bij gezonde vrouwen (17). Een ander onderzoek ondervond gelijkende resultaten bij mannen. Waterbeperking gedurende 37 uur, wat leidde tot 2,7 procent vochtverlies, zorgde voor hoofdpijn en concentratieproblemen (18). Gelukkig kan hoofdpijn door uitdroging gemakkelijk worden verholpen door water te drinken. Bij een klein onderzoek werd de hoofdpijn verholpen door water te drinken bij de 34 deelnemers, op één na. Bij 22 van de 34 mensen was de hoofdpijn binnen een half uur verholpen, bij elf deelnemers binnen drie uur (16). Onthoud dat er veel verschillende soorten hoofdpijn zijn, die niet allemaal worden veroorzaakt door een gebrek aan vocht. Desalniettemin kan het een signaal zijn dat je lichaam water nodig heeft.
Kortom: Uitdroging kan hoofdpijn veroorzaken. In de meeste gevallen kan water drinken hoofdpijn veroorzaakt door uitdroging verhelpen.
5. Veranderingen in de huidelasticiteit
Uitdroging kan veranderingen in het uiterlijk en de structuur van je huid veroorzaken. Je huid bestaat voor ongeveer 30 procent uit water en is verantwoordelijk voor de stevigheid en elasticiteit (5). Een gezonde, goed gehydrateerde huid keert terug naar de normale vorm nadat eraan wordt getrokken. Deze elastische eigenschap van de huid staat bekend als huidturgor. Aan de andere kant trekt vocht weg uit de huid als het uitgedroogd is en wordt het verdeeld over de vitale organen, zodat deze goed kunnen blijven functioneren. Hierdoor kan de elasticiteit van de huid afnemen. Om de elasticiteit van de huid te controleren trek je eraan met je duim en wijsvinger. Als je goed gehydrateerd bent springt je huid meteen terug als je het loslaat. Als het een halve seconde of langer duurt voordat je huid weer in zijn normale vorm terugtrekt kan je uitgedroogd zijn. Een tekort aan vocht in de huid kan droogheid veroorzaken en het kan koel en klam aanvoelen.
Kortom: Verminderde huidturgor, of elasticiteit, is een signaal van uitdroging. Een huid die droog, koel en klam aanvoelt kan uitgedroogd zijn.
6. Spierkramp
Spierkrampen kunnen een signaal zijn van uitdroging. Kramp doet zich vooral voor wanneer uitdroging wordt veroorzaakt door overmatig zweten. Door te zweten kun je veel vocht en natrium verliezen, een elektrolyt die een rol speelt in de spiercontracties. Wanneer je voorraad van vocht en natrium op raakt kunnen spieren soms onwillekeurig samentrekken. Dit staat bekend als spierkramp (21). Daarom is voldoende vocht vooral belangrijk tijdens inspannende training of beweging in hoge temperaturen.
Kortom: Een tekort aan vocht en natrium kan tot spierkramp leiden. Water drinken is vooral belangrijk tijdens inspannende beweging.
7. Daling van de bloeddruk
Een lage bloeddruk kan een symptoom zijn van dehydratie (22). Uitdroging verlaagt het bloedvolume in het lichaam, waardoor de druk op de slagaderwanden afneemt (5, 23). Door een lage bloeddruk kan je een licht gevoel krijgen in je hoofd of duizelig worden als je vanuit een liggende positie opstaat (24). Dit komt doordat je hart sneller moet pompen om bloed naar de hersenen te krijgen als er te weinig vocht is in het lichaam. Wanneer je opstaat kan het een aantal seconden duren voordat het bloed vanuit je ledematen naar je hersenen vervoeren. Een lage bloeddruk kan je ook zwak en moe laten voelen. Een kleine daling in de bloeddruk is echter vrij onschuldig en kan meestal verholpen door water te drinken (25). Aan de andere kant kan ernstige uitdroging leiden tot een gevaarlijk lage bloeddruk. Symptomen zoals een wazig zicht, misselijkheid en flauwvallen kunnen een indicatie zijn van een erg lage bloeddruk die medisch handelen vereist (24).
Kortom: Dehydratie kan een daling in de bloeddruk veroorzaken, waardoor je je licht in je hoofd, zwak en moe kan voelen. Ernstige uitdroging kan een gevaarlijk lage bloeddruk veroorzaken die medisch handelen vereist.
8. Snelle hartslag of hartkloppingen
Dehydratie kan zorgen voor een snelle hartslag of hartkloppingen. Hartkloppingen geven je het gevoel dat je hart overslaat. Deze afwijkingen zijn opmerkelijk genoeg te verklaren doordat ze het gebrek aan vocht in het lichaam proberen te compenseren. Als er onvoldoende vocht in je lichaam is daalt het bloedvolume in je aderen. Je lichaam werkt dan hard om genoeg bloed naar je organen te vervoeren door de hartslag te verhogen, waardoor het bloed sneller door je lichaam wordt gepompt (5, 26). Als dit gebeurt kan het voelen alsof je hart in een stroomversnelling gaat, fladdert of extra hard pompt. In de meeste gevallen van uitdroging compenseert deze snellere hartslag het lage bloedvolume. Daarbij krijgen de organen en weefsels wat ze nodig hebben. Als de uitdroging ernstiger wordt is het hart minder goed in staat om het tekort aan vocht te compenseren. Als het hart het bloed niet naar de organen krijgt zullen deze er uiteindelijk mee stoppen. Onthoud dat niet alleen uitdroging de hartslag beïnvloedt. Een snelle hartslag of hartkloppingen kunnen ook op een meer ernstige medische aandoening wijzen. Dat gezegd hebbende, als je hartslag niet normaal wordt nadat je water hebt gedronken, raadpleeg dan een medisch deskundige.
Kortom: Een tekort aan lichaamsvocht zorgt voor een daling in het bloedvolume. Het hart compenseert het lage bloedvolume door harder en sneller bloed door je lichaam te pompen.
9. Prikkelbaarheid of verwardheid
Uitdroging kan een duidelijk effect hebben op de hersenfunctie. Studies hebben aangetoond dat zelfs milde uitdroging prikkelbaarheid en een mindere hersenfunctie kan veroorzaken (10, 27). Een aantal onderzoeken hebben ondervonden dat een verlies van 1 tot 2 procent aan lichaamsvocht voor symptomen zoals angst, zwaarmoedigheid, concentratieproblemen en een verminderde korte termijn geheugen kan zorgen (14, 28). De hersenfunctie kan daarbij hard achteruit gaan naarmate de uitdroging toeneemt. Ernstige uitdroging kan leiden tot verwardheid (29). Verwardheid en zelfs waanzin zijn zelfs veel voorkomende symptomen onder oudere volwassenen die uitgedroogd zijn geraakt. Oudere volwassenen lopen vooral risico op uitdroging doordat het dorstgevoel met de jaren afneemt (30, 31, 32). Omgekeerd heeft het drinken van veel water een positief effect op de hersenfunctie. Zowel kinderen als ouderen kunnen taken beter uitvoeren wanneer ze goed gehydrateerd zijn (33, 34, 35). Bij een onderzoek hadden de kinderen die extra water kregen een beter korte termijn geheugen en zij presteerden beter op school (33). Al met al heeft de vochtbalans een aanzienlijke impact op de mentale prestaties.
Kortom: Uitdroging kan een negatieve invloed hebben op de hersenfunctie en symptomen veroorzaken zoals zwaarmoedigheid, angst, concentratieproblemen en verwardheid.
10. Serieuze complicaties en orgaanfalen
Ernstige uitdroging kan tot zeer ernstige complicaties leiden. Elk orgaan in het lichaam heeft vocht nodig om goed te functioneren. Als de uitdroging ernstig is kunnen de organen ermee stoppen. Een heftig verlies aan lichaamsvocht kan tot een shocktoestand leiden, een mogelijk fatale aandoening (36). Een shocktoestand ontstaat wanneer het bloedvolume zo laag is dat de hersenen en andere organen niet de zuurstof krijgen die ze nodig hebben (37). Bovendien kan een shock complicaties veroorzaken zoals bewusteloosheid, hersenschade, nierfalen en een hartaanval. Als een shock niet direct wordt behandeld is de dood het gevolg (38). Dat gezegd hebben is een shock een zeldzaam gevolg van uitdroging die zich alleen voordoet bij extreem vochtverlies. Dit is het meest waarschijnlijk wanneer vocht wordt verloren door een trauma, ernstige brandwonden of langdurig braken en diarree.
Kortom: Extreme uitdroging kan een shock en orgaanfalen veroorzaken. Deze mate van uitdroging kan fataal zijn als het niet direct wordt behandeld.
Hoe voorkom je uitdroging?
De sleutel naar het voorkomen van uitdroging is de hele dag door veel water drinken, net als andere drankjes zoals ongezoete koffie en thee. Waterrijke voeding zoals fruit en groenten zijn ook hydraterend. Er is echter geen vaste hoeveelheid die je dagelijks moet drinken om gehydrateerd te blijven (39). De behoefte aan vocht verschilt per persoon en wordt beïnvloed door de mate van beweging, zweet en het klimaat (40). Desalniettemin volgen hier een aantal tips om gehydrateerd te blijven:
Drink als je dorst hebt: Voor de meeste mensen is dit een betrouwbare indicator dat je lichaam vocht nodig heeft. Drink daarom water als je dorst hebt (1).
Drink veel water voor het sporten: Het is belangrijk om goed te drinken voordat je begint te sporten, vooral als je gaat bewegen in hoge temperaturen.
Drink als je veel zweet: Als je veel zweet moet je extra water drinken om het vochtverlies te compenseren. In dit geval kan het goed zijn om meer te drinken dan waar je zin in hebt (12).
Check de kleur van je urine: De kleur van je urine is een goede indicator van je vochtbalans. Drink voldoende water zodat je urine een lichtgele kleur behoudt.
Drink als je hebt overgegeven of diarree hebt: Neem slokjes water of ijsblokjes als je moet overgeven of diarree hebt. Als je 24 uur lang geen vocht kan vasthouden, zoek dan medische hulp.
Kortom: Drink als je dorst hebt om uitdroging te voorkomen en wanneer je vocht verliest door zweten of ziekte.
Tot slot
Symptomen van uitdroging variëren van dorst in het geval van milde uitdroging, tot orgaanfalen bij ernstige uitdroging. Hoewel de meeste gevallen van uitdroging makkelijk te verhelpen zijn door water te drinken, zal ernstige uitdroging medische hulp vereisen. Veel water drinken kan uitdroging en de bijwerkingen ervan voorkomen. Verder kan een goede hydratatie extra voordelen met zich meebrengen, zoals een beter humeur, het tegengaan van vermoeidheid, een beter geheugen en concentratievermogen (met toestemming vertaald).
Bron: aHealthylife
Je zou ook interesse kunnen hebben in:
