Een universele oproep: Jane Goodall moedigt empathie met alle wezens aan

24 oktober 2025

(Global Heart) De wereld stond recent stil bij het overlijden van Dame Jane Goodall, de legendarische primatoloog, antropoloog en onvermoeibare voorvechter van de natuur, die op 1 oktober 2025 vredig is heengegaan op 91-jarige leeftijd. Haar heengaan markeert het einde van een buitengewoon leven in dienst van de wetenschap, conservatie en hoop.

Lessen uit Gombe: Een nieuwe blik op het dierenrijk

Jane Goodall’s opmerkelijke reis begon in het Gombe Stream National Park, Tanzania, waar haar onconventionele en geduldige aanpak in het bestuderen van chimpansees de wetenschap revolutioneerde. Haar beroemdste ontdekking was het observeren van chimpansees die gereedschap gebruikten, met name het strippen van bladeren van takjes om te “vissen” naar termieten. Deze observatie trok het lang gekoesterde idee in twijfel dat alleen mensen gereedschap maakten en gebruikten.

Bovendien toonde ze door het observeren en erkennen van hun complexe emotionele leven, probleemoplossende vermogens en diepe familiebanden aan dat dieren geen louter biologische machines zijn, maar voelende individuen. Dit besef—dat chimpansees vreugde, verdriet, angst en liefde ervaren, net zoals wij mensen—vormt de basis van haar pleidooi voor universele empathie.

Ze benadrukte altijd dat zodra we oprecht het individu achter de soort zien, het onmogelijk wordt om leed te veroorzaken zonder een diepgaande breuk met onze eigen menselijkheid te voelen.

Uitbreiding van de cirkel van compassie

Essentieel voor Goodall was dat het concept van empathie veel verder reikt dan alleen onze naaste primatenfamilie. Ze bepleitte dat we onze cirkel van compassie moeten uitbreiden naar alle levende wezens—planten, insecten en complete ecosystemen—omdat alles met elkaar verbonden is. Ze stelde dat het leed dat aan het milieu of aan andere schepselen wordt toegebracht, uiteindelijk terugkaatst en het menselijk welzijn schaadt.

Verbondenheid: Een fundamenteel thema in haar filosofie is het verweven web van het leven. Het vernietigen van een bos, bijvoorbeeld, elimineert niet alleen bomen en dieren; het verstoort klimaatpatronen, beïnvloedt waterbronnen en bedreigt menselijke gemeenschappen die afhankelijk zijn van dat ecosysteem.
De kracht van keuze: Goodall moedigde iedereen aan om de cumulatieve kracht van hun ethische keuzes te erkennen. Van het voedsel dat men eet (de bron ervan in overweging nemend) tot de producten die men koopt (hun milieu-impact beoordelen), is elke kleine beslissing een kans om empathie te beoefenen en bij te dragen aan een duurzamere wereld.

Van wetenschapper naar activist

De jaren tachtig markeerden een keerpunt in Goodall’s carrière. Ze verlegde haar focus van puur onderzoek naar mondiaal activisme nadat ze getuige was geweest van de verwoestende effecten van habitatvernietiging op chimpanseepopulaties en de armoede waarmee de menselijke gemeenschappen rond de bossen werden geconfronteerd. Ze realiseerde zich dat conservatie niet kon slagen zonder tegemoet te komen aan de behoeften van de lokale bevolking. Dit inzicht leidde tot de oprichting van het Jane Goodall Institute (JGI) in 1977 en de creatie van haar wereldwijde jongerenprogramma, Roots & Shoots, in 1991.

Hoop en actie

Ondanks de enorme omvang van de mondiale milieucrises, bleef Goodall een onvermoeibare voorvechter van hoop. Haar optimisme was geworteld in vier hoofdgebieden:

Het geweldige menselijke brein: Ons vermogen tot probleemoplossing en innovatie kan, wanneer het geleid wordt door ethische overwegingen, schijnbaar onoverkomelijke uitdagingen overwinnen.
De veerkracht van de natuur: Als de natuur een kans krijgt, bezit ze een buitengewoon vermogen om te herstellen en te genezen.
De kracht van de jeugd: Via haar wereldwijde jongerenprogramma, Roots & Shoots, gaf Goodall jongeren de middelen om positieve verandering in hun gemeenschappen te initiëren, wat bewijst dat een beweging gebouwd op empathie al wereldwijd groeit.
De onbedwingbare menselijke geest: (Verwijzend naar de mensen die tegen alle verwachtingen in werken om het onmogelijke te bereiken).

Uiteindelijk vroeg Jane Goodall ons, door ons aan te moedigen om verbinding te maken met de levensvonk en ons aan te sporen om de gedeelde sentience (het hebben van gevoel en bewustzijn) in alle wezens te erkennen, niet alleen om aardig te zijn; ze riep ons op tot een radicale herevaluatie van onze plaats in de wereld. Ze spoorde ons aan om actieve deelnemers te worden in een mondiale, compassievolle gemeenschap. Haar boodschap is duidelijk: Wanneer we kiezen voor empathie, kiezen we voor leven.

Goodall reisde bijna 300 dagen per jaar, tot aan haar overlijden, om haar boodschap van hoop door middel van actie over te brengen aan volle zalen over de hele wereld.

Haar nalatenschap is dan ook niet te vinden in het verleden, maar in de onophoudelijke keuze die we vandaag en morgen maken om, net als zij, hoop om te zetten in actie.

Bron: Global Heart

Je kunt ook interesse hebben in:

Jonge orang-oetans leren op school hoe ze apen kunnen zijn

Italiaanse visser gebruikt onderwaterbeelden om trawlvisserij te stoppen