Biologisch vs niet-biologisch voedsel: wat is het verschil en is het gezonder?
(aHealthylife | Juglen Zwaan) Biologisch voedsel is de afgelopen twee decennia razend populair geworden. De Nederlandse consument heeft hieraan 734,9 miljoen euro uitgegeven in 2016 (1).
Biologisch vs niet – biologisch voedsel
De populariteit lijkt nog steeds niet af te nemen, aangezien de verkoop van biologische voeding met meer dan 12,2 procent is gestegen in 2016 (1). Veel mensen denken dat biologische voeding veiliger, gezonder en lekkerder is dan reguliere voeding (2). Sommigen stellen dat het beter is voor het milieu en het welzijn van de dieren. Dit artikel maakt een objectieve vergelijking tussen biologische en niet biologische voeding. Hierbij wordt ook ingegaan op de voedingswaarde en de gezondheidseffecten ervan.
Wat is biologische voeding?
De term biologisch verwijst naar de manier waarop bepaalde voeding geproduceerd is. Biologische voeding wordt geproduceerd zonder het gebruik van chemicaliën, hormonen, antibiotica of genetische modificatie. Een biologisch product mag geen kunstmatige toevoegingen bevatten. Hieronder vallen kunstmatige zoetstoffen, conserveringsmiddelen, kleurstoffen en mononatriumglutamaat. Bij het verbouwen van biologische gewassen worden vaak natuurlijke meststoffen gebruikt om de groei van de planten te bevorderen. Dieren krijgen geen antibiotica of hormonen. De biologische landbouw lijkt te zorgen voor een betere kwaliteit van de aarde en de opslag van grondwater. Het vermindert vervuiling en kan bijdragen aan het milieu. De meest gekochte biologische voeding zijn fruit, groenten, granen, zuivel en vlees. Tegenwoordig zijn er ook veel bewerkte biologische producten verkrijgbaar, zoals frisdranken, koekjes en ontbijtgranen.
Kortom: Biologische voeding wordt met alleen natuurlijke middelen geproduceerd. Kunstmatige chemicaliën, hormonen, antibiotica en genetische modificatie worden vermeden.
Biologische voeding kan meer voedingsstoffen bevatten
Onderzoeken die de voedingswaarde van biologische en niet biologische met elkaar vergeleken hebben verdeelde resultaten opgebracht. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de natuurlijke variatie die bij voedselbehandeling en het productieproces voorkomt. Het is echter wel bewezen dat biologische voeding meer voedingsstoffen bevat.
Biologische gewassen hebben meer antioxidanten en vitaminen
Verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat biologische voeding veelal meer antioxidanten en bepaalde micronutriënten bevat, zoals vitamine C, zink en ijzer (3, 4, 5, 6). De hoeveelheid antioxidanten kan zelfs 69 procent hoger zijn (6). Een onderzoek toonde ook aan dat biologische bessen en maïs 58 procent meer antioxidanten bevatten en tot 52 procent meer vitamine C (5). Verder wees een onderzoek uit dat het vervangen van reguliere groenten, fruit en granen door de biologische variant kan zorgen voor meer antioxidanten in het voedingspatroon. Dit was vergelijkbaar met dagelijks een of twee extra porties groenten en fruit (6). Omdat biologische planten niet aangewezen zijn op chemische pesticiden produceren ze meer van hun eigen beschermende stoffen, de zo genoemde antioxidanten. Dit is gedeeltelijk de reden dat er meer antioxidanten in deze planten aanwezig zijn.
De nitraatwaarden zijn veelal lager
Biologische gewassen bevatten over het algemeen minder nitraat. Onderzoeken hebben uitgewezen dat er 30 procent minder nitraat in zit (6, 7). Te veel nitraat is in verband gebracht met bepaalde soorten kanker (8). Het is ook gerelateerd aan methemoglobinemia, een ziekte bij kinderen die de zuurstoftoevoer in het lichaam beïnvloedt (8). Veel mensen zijn echter van mening dat de schadelijke effecten van nitraat zijn overschat. De voordelen wegen zwaarder dan de negatieve effecten.
Biologische zuivel en vlees kunnen een gunstiger vetzuurprofiel hebben
Biologische melk- en zuivelproducten kunnen meer omega 3 vetzuren, ijzer, vitamine E en wat carotenoïden bevatten (7, 9). Het kan weer minder selenium en jodium bevatten dan niet biologische melk, twee mineralen die essentieel zijn voor de gezondheid (9). Een review van 67 studies toonde aan dat biologisch vlees meer omega 3 vetzuren bevat en minder verzadigd vet dan regulier vlees (10). Een hogere inname van omega 3 vetzuren is in verband gebracht met vele gezondheidsvoordelen, waaronder een verlaagd risico op hartziekte.
Andere onderzoeken vonden geen verschillen
Hoewel een aantal onderzoeken heeft uitgewezen dat biologische voeding meer voedingsstoffen bevat, werd bij andere onderzoeken onvoldoende bewijs gevonden om biologische voeding sterker aan te bevelen dan reguliere voeding (11). Een observatieonderzoek die de voedingsinname van bijna 4000 volwassenen vergeleek die biologische of reguliere voeding aten bracht tegenstrijdige resultaten op. Hoewel de inname van bepaalde voedingsstoffen licht verhoogd was bij de biologische eters, leek dit eerder te komen doordat ze over het algemeen meer groenten aten (12). Een review van 55 studies vond geen verschil in de voedingswaarde van biologische versus reguliere gewassen, met uitzondering van lagere nitraatwaarden bij de biologische gewassen (13). Een andere review van 233 studies vond geen sterk bewijs om te concluderen dat biologische voeding voedzamer is dan reguliere voeding (11). Desalniettemin is het belangrijk om te onthouden dat al deze onderzoeksresultaten erg verschillen. Dit komt doordat de voedingswaarde afhankelijk is van vele factoren, zoals de kwaliteit van de aarde, de weersomstandigheden en het moment van oogsten. De samenstelling van zuivelproducten en vlees kan worden beïnvloed door verschillen in de genen van de dieren, het ras, het dieet van de dieren, de tijd van het jaar en de boerderij. Natuurlijke variaties in de productie en behandeling van voeding maken vergelijkingen lastig. Daarom moeten deze resultaten met zorg worden geïnterpreteerd.
Kortom: Biologische voeding kan minder nitraat bevatten en meer van bepaalde vitaminen, mineralen en antioxidanten. Biologische zuivel- en vleesproducten kunnen meer omega 3 vetzuren bevatten. De bewijzen hierover zijn echter verdeeld.
Minder chemicaliën en resistente bacteriën
Veel mensen kiezen voor biologisch om kunstmatige chemicaliën te vermijden. Het consumeren van biologische voeding vermindert de blootstelling aan pesticidenresten en antibioticaresistente bacteriën (11). Een onderzoek ondervond dat de hoeveelheid cadmium, een extreem giftig metaal, voor 48 procent minder aanwezig is in biologische gewassen. Daarbij was de kans op pesticideresten vier keer groter bij niet biologische gewassen (6). De hogere hoeveelheden cadmium en pesticideresten in niet biologische gewassen vielen nog wel binnen de veiligheidsgrenzen (14). Sommige deskundigen maken zich zorgen dat cadmium zich kan ophopen in het lichaam, wat mogelijk schadelijk kan zijn. Het wassen, schrobben en koken van voedsel kunnen de chemicaliën verminderen, maar niet geheel verwijderen (15). Het risico op blootstelling aan pesticideresten door voeding is echter klein en het is onwaarschijnlijk dat het schade veroorzaakt (16). Aangezien bij de biologische productie geen gebruik wordt gemaakt van antibiotica in dieren, bevatten deze producten over het algemeen minder antibioticaresistente bacteriën (17, 18).
Kortom: Biologische voeding kan de blootstelling aan gifstoffen, pesticidenresten en antibioticaresistente bacteriën verminderen. De hoeveelheid gifstoffen in reguliere voeding vallen over het algemeen binnen de veiligheidsgrenzen.
Heeft biologische voeding gezondheidsvoordelen?
Er is bewijs dat biologische voeding gezondheidsvoordelen met zich meebrengt. Verschillende labonderzoeken ondervonden dat de hogere antioxidantinhoud tegen celbeschadiging beschermt. Dieronderzoeken toonden aan dat biologische voedingspatronen de groei, voortplanting en weerstand ten goede komen (7). Een ander onderzoek wees uit dat kippen met een biologisch voedingspatroon slanker waren en een beter immuunsysteem hadden (19). Observatiestudies bij mensen hebben biologische voeding gelinkt aan een lager risico op allergieën en eczeem bij kinderen (7, 20, 21). Een groot observatieonderzoek onder 623,080 vrouwen ondervond geen verschil in het risico op kanker tussen degenen die biologische of reguliere voeding aten (22). Een ander onderzoek vond dat de antioxidantwaarde hoger was bij mannen die biologisch aten. Dit ging echter om een klein en niet gerandomiseerd onderzoek. Wanneer 16 mensen een biologisch of een regulier dieet volgden gedurende drie weken, hadden degenen die biologisch aten iets meer antioxidanten in hun urine. Dit onderzoek had echter ook een aantal beperkingen waardoor het verschil kon ontstaan (24). Helaas is er geen sterk bewijs beschikbaar om te bevestigen dat biologische voeding gunstiger is voor de gezondheid dan reguliere voeding (7, 11). Hiervoor zijn meer sterke onderzoeken vereist.
Kortom: Er is te weinig sterk bewijs beschikbaar om te bewijzen dat biologische voeding gezonder is dan reguliere voeding.
Biologische junkfood blijft junkfood
Een biologisch product is niet per definitie gezond omdat er biologisch op staat. Sommige van deze producten zijn bewerkt en bevatten veel calorieën, suiker, zout en toegevoegde vetten. Biologische koekjes, chips, frisdrank en ijs zijn hier voorbeelden van. Deze producten kunnen biologisch zijn, maar evengoed ongezond. Als je wilt afvallen of gezond eten kun je deze producten dus beter laten staan. Op de verpakking van biologische producten staat vaak dat de ingrediënten natuurlijk zijn- bijvoorbeeld door het gebruiken van rauwe rietsuiker in plaats van gewone suiker. Suiker blijft echter suiker. De meerderheid van de bevolking consumeert al te veel suiker. Het is niet gezond om veel biologische suiker te eten. Simpel gezegd, als je biologische junkfood neemt, is het mogelijk alleen van iets betere kwaliteit dan de reguliere variant. Aangezien de regelgeving het gebruik van kunstmatige toevoegingen niet toelaat, kan de biologische variant een goede optie zijn om chemicaliën te vermijden.
Kortom: Bewerkte biologische voeding kan net als reguliere junkfood weinig voedingsstoffen bevatten en veel toegevoegde vetten, suiker en calorieën. Biologische junkfood blijft junkfood.
Hoe weet je of het biologisch is?
Het Amerikaanse ministerie voor landbouw heeft een programma opgesteld voor biologische certificering. Dit betekent dat een boer of producent die biologische voeding verkoopt aan strenge regels moet voldoen. Als je biologische voeding wilt kopen, let dan op het biokeurmerk. Let ook op de volgende beschrijvingen op de verpakking, zodat je kunt zien of voeding echt biologisch is:
- 100% biologisch: Dit product is alleen met biologische producten gemaakt.
- Biologisch: Ten minste 95% van de ingrediënten is biologisch.
- Met biologische ingrediënten: Ten minste 70 % van de ingrediënten is biologisch.
Als een product minder dan 70 procent biologische ingrediënten bevat mag het niet biologisch worden genoemd. In Europa, Canada en Australië zijn gelijksoortige standaarden opgesteld. Elk land of continent heeft zijn eigen manier om de consument te helpen biologische voeding te herkennen.
Kortom: Om biologisch voeding te herkennen, let op de juiste verpakking of beschrijving op de verpakking zoals hierboven vermeld.
Tot slot
Biologische voeding bevat mogelijk meer antioxidanten dan reguliere voeding. De bewijzen zijn echter verdeeld. Het consumeren van biologische voeding kan de inname van kunstmatige toevoegingen, hormonen en antibioticaresistente bacteriën verminderen. Het is het vaak wel duurder en kan sneller bederven. Het is niet met zekerheid te zeggen dat biologische voeding gezonder is. Of je voor biologisch kiest, hangt af van je persoonlijke voorkeuren en waarden (met toestemming vertaald).
Bron: aHealthylife
Je kunt ook interesse hebben in:
