Maak deze 26 boeken deel van je anti-racisme ontwikkeling
(Global Heart | Esther Haasnoot) Een boek kan een krachtig en transformerend educatief instrument zijn. Boeken vragen iets van lezers. Wanneer je ze leest met oprechte interesse en aandacht, om te leren en dikwijls af te leren, kan het echte, interne werk gebeuren. Echte verandering komt van binnenuit.
Onderwijs jezelf, zet deze boeken op je leeslijst
Racisme en ongelijkheid spelen vandaag de dag nog steeds een grote rol en het is belangrijk dat wij ons daar bewust van worden. Wat is nu eigenlijk racisme? Welke verschillende vormen van discriminatie leven in onze samenleving? Systematische uitsluiting is niet alleen het gevolg van ideeën over raciale superioriteit en bewuste benadeling. Ook onbewuste etnische stereotyperingen kunnen leiden tot discriminatie. En juist die onbewuste vorm van discriminatie komt misschien wel veel vaker voor.
Anti-racisme boeken leren ons over alles, van blank voorrecht tot systemisch racisme. Lees over de achtergronden. Deze persoonlijke verhalen zijn net zo belangrijk als actiegerichte boeken.
We willen je aanmoedigen om deze boeken voor jezelf en je dierbaren te blijven bestellen, ook als ze niet onmiddellijk beschikbaar zijn. Je bestelling, of bibliotheek uitleen, geeft uitgevers het signaal de boeken te blijven drukken en auteurs om ze te blijven schrijven.
Het is essentieel om te luisteren naar de stemmen die zich uitspreken en ervaringen delen. Alleen zo kunnen we tot een dieper begrip en eenheid komen. Mogen we allemaal ons steentje bijdragen aan een betere toekomst.
Anti-racistische leeslijst
1. Onzichtbare man 
Auteur: Ralph Ellison
‘Onzichtbare man’ van Ralph Ellison is het verhaal van een jonge, hoogopgeleide zwarte man, die geen kans krijgt om te slagen in een gesegregeerde maatschappij. Het boek volgt de fysieke en psychologische reis van de hoofdpersoon in New York in de eerste helft van de twintigste eeuw.
2. Mijn ontelbare identiteiten
Auteur: Sinan Çankaya
In ‘Mijn ontelbare identiteiten’ beschrijft Sinan Çankaya hoe het is om op te groeien als kind van migranten in Nederland en hoe moeilijk hij het vindt om een eigen verhaal te vertellen tegen de achtergrond van de debatten over integratie, cultuur en racisme. Een indringend verhaal en een bespiegeling op de veranderde omgang met de “de Ander” in Nederland.
3. Assata
Auteur: Assata Shakur
Een politieke autobiografie over het rechtssysteem en het zwarte activisme in de jaren ’60 en ’70. Assata Shakur, , voorheen bekend als JoAnne Chesimard, was een burgerrechten activiste en lid van het Black Liberation Army en de Black Panther Party; ze werd (zonder voldoende bewijs) veroordeeld voor moord en ontsnapte later uit de gevangenis om het land te ontvluchten.
4. Waarom ras ertoe doet
Auteur: Afua Hirsch
De schrijver van ‘Waarom ras ertoe doet’, Afua Hirsch, is geboren en getogen in Engeland. Toch blijven mensen haar vanwege haar huidskleur vragen waar ze vandaan komt. In dit boek onderzoekt Hirsch waarom ras er nog steeds toe doet en pleit daarbij voor verandering.
5. Tussen de wereld en mij
Auteur: Ta-Nehisi Coates
Ta-Nehisi Coates schrijft een uitgebreide brief aan zijn vijftienjarige zoon, waarin hij beschrijft hoe het is om als zwarte jongen op te groeien in Amerika. In ‘Tussen de wereld en mij’ wordt pijnlijk duidelijk in hoeverre racisme verankerd is in de Amerikaanse cultuur.
Voor iedereen die iets wil snappen van de wrijving in de multi-etnische samenleving. Ta-Nehisi Coates schrijft aan zijn tiener zoon hoe hijzelf als zwarte jongen is opgegroeid en welke rol etniciteit en racisme daarin speelde en hem hebben gevormd. In Nederland zijn er iets minder scherpe kantjes aan racisme, maar in de basis zijn er grote overeenkomsten. Dit boek geeft dan ook belangrijke inzichten in wat Nederlandse etnische jongeren meemaken.
6. Hallo witte mensen
Auteur: Anousha Nzume
‘Hallo witte mensen’ is een handleiding voor leven in een veranderende wereld; een wereld waarin ‘wit’ onder druk staat. Anousha Nzume geeft antwoord op vragen als ‘Waarom weer dat gezeur over Zwarte Piet?’ ‘Dan is blanke vla zeker ook racistisch?’ en ‘Hoe zit het nou met het n-woord?’ ‘Iemand een tropische verrassing noemen is toch juist een compliment?’, en: ‘Waarom ga je niet terug naar je eigen land?’, worden in dit boek beantwoord.
7. Minor feelings
Auteur: Cathy Park Hong
Dichteres en essayiste Cathy Park Hong mengt onbevreesd en provocerend memoires, cultuurkritiek en geschiedenis om nieuwe waarheden bloot te leggen over het raciale bewustzijn in Amerika. Deels memoires en deels cultuurkritiek, deze bundel is kwetsbaar, humoristisch en provocerend – en de niet aflatende en meeslepende achtervolging van vitale vragen rond familie en vriendschap, kunst en politiek, identiteit en individualiteit, zal de manier waarop je over onze wereld denkt veranderen.
Als dochter van Koreaanse immigranten groeide Cathy Park Hong op met schaamte, achterdocht en melancholie. Later zou ze begrijpen dat deze ‘Minor feelings’ ontstaan wanneer het Amerikaanse optimisme in tegenspraak is met je eigen werkelijkheid – wanneer je de leugens gelooft die je worden verteld over je eigen raciale identiteit. Kleine gevoelens zijn niet klein, ze zijn dissonant – en in hun spanning vindt Hong de sleutel tot de vragen die haar achtervolgen.
8. Ik weet waarom gekooide vogels zingen
Auteur: Maya Angelou
Amerikaanse dichter, zangeres, memoirist en burgerrechtenactiviste Maya Angelou vertelt in ‘Ik weet waarom de gekooide vogels zingen’ over haar leven.
De kleine Maya en haar broer groeien in het Amerika van de jaren dertig op bij hun zwaar gelovige oma in het straatarme en door en door racistische Zuiden. Wanneer de kinderen bij hun moeder in St. Louis moeten gaan wonen, wacht Maya een zware beproeving. Toch groeit ze, mede dankzij de literatuur, uit tot een jonge vrouw die vertrouwt op haar eigen kracht.
‘Ik weet waarom gekooide vogels zingen’ is een autobiografische moderne klassieker die wereldwijd al talloze lezers heeft geraakt. Een bijzonder en ontroerend verhaal over de strijd en het doorzettingsvermogen van een zwarte vrouw in een vijandige wereld.
9. Witte onschuld
Auteur: Gloria Wekker
In ‘Witte onschuld’ onderzoekt en beschrijft Gloria Wekker een paradox in de Nederlandse samenleving. Ras roept passie en agressie op, terwijl het bestaan van ras en racisme tegelijkertijd wordt ontkend. Dit boek belicht de diep ingesleten attitudes en emoties die racisme in stand houden en die hun oorsprong kennen in het koloniale verleden.
10. Breathe: a letter to my sons
Auteur: Imani Perry
Imani Perry, is professor, schrijfster en moeder van twee zoons. Deze autobiografie gaat over het volwassen worden als zwarte in het hedendaagse Amerika en over de uitdagingen van het opvoeden van zwarte kinderen in een onrechtvaardige wereld.
Emotioneel rauw en diep nadenkend, daagt ze de samenleving uit om zwarte kinderen te zien als kinderen die het verdienen om een menswaardig bestaan te leven. Ze geeft toe dat ze bang en gefrustreerd is voor haar Afro-Amerikaanse zonen in een maatschappij die steeds racistischer wordt en soms onherstelbaar lijkt. Als moeder, feministe, schrijfster en intellectueel biedt Perry echter een onbelemmerde uitdrukking van liefde voor het vinden van schoonheid en mogelijkheden in het leven. Ze spoort haar kinderen en hun leeftijdsgenoten aan de moed te vinden om hun eigen weg te gaan en vaste grond onder de voeten en inspiratie te vinden in de zwarte traditie.
11. Heavy
Auteur: Kiese Laymon
In zijn uitdagende en meeslepende memoires, reflecteert Laymon op zijn ervaring als opgroeiende zwarte man in het Amerikaanse Zuiden en de realiteiten waarmee gekleurde gemeenschappen in dit land worden geconfronteerd.
In ‘Heavy’ schrijft Laymon over het opgroeien als een koppige zwarte zoon van een gecompliceerde en briljante zwarte moeder in Jackson, Mississippi. Van zijn vroege ervaringen met seksueel geweld, tot zijn schorsing van de universiteit, tot zijn trektocht naar New York als jonge universiteitsprofessor, brengt Laymon zijn complexe relatie met zijn moeder, grootmoeder, anorexia, obesitas, seks, schrijven, en uiteindelijk gokken in kaart. Door te proberen de geheimen en leugens te benoemen die hij en zijn moeder een leven lang hebben vermeden, vraagt Laymon zichzelf, zijn moeder, zijn natie en ons de angstaanjagende mogelijkheid onder ogen te zien dat slechts weinigen weten hoe ze op verantwoorde wijze lief moeten hebben, en dat nog minder mensen willen leven onder het gewicht van het daadwerkelijk vrij worden.
12. Alledaags racisme
Auteur: Philomena Essed
Voor ‘Alledaags racisme’ sprak Philomena Essed aan het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw met een twintigtal Surinaamse en Afro-Amerikaanse vrouwen over situaties op het werk, bij het zoeken naar woonruimte, tijdens het contact met buren of collega’s, bij het winkelen, in de bus of in de tram. Het boek levert een schat aan materiaal over vooroordelen en patronen van discriminatie, wat inzicht biedt in wat Philomena Essed alledaags racisme noemt.
13. The woman warrior
Auteur: Maxine Hong Kingston
In haar bekroonde boek ‘The woman warrior’ creëerde Maxine Hong Kingston een geheel nieuwe vorm – een opwindende mix van autobiografie en mythologie, van wereld en zelf, van hete woede en koele analyse. Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1976 en is een klassieker geworden door de vernieuwende beschrijving van meerdere identiteiten die elkaar kruisen – immigrant, vrouw, Chinees, Amerikaans.
14. Brief aan Cooper en de wereld
Auteur: Dalilla Hermans
Dalilla Hermans, die als kind geadopteerd werd uit Rwanda, beschrijft in een brief aan haar zoon én aan de samenleving haar levensverhaal. ‘Ik wil met de wereld delen wat het doet met een mens, opgroeien in een zee van wit als een wolkje bruin,’ schrijft Hermans over ‘Brief aan Cooper en de wereld’.
15. Niet door water, maar door vuur
Auteur: James Baldwin
‘Niet door water, maar door vuur’ deed Amerika opschrikken toen het in 1963 uitkwam. In twee persoonlijke, gepassioneerde brieven schrijft James Baldwin over liefde, geloof en hypocrisie in het ‘land van de vrijheid’ en wat het betekent om zwart te zijn in Amerika. Het boek groeide uit tot een van de invloedrijkste teksten over rassenrelaties ooit.
16. The fire this time
Auteur: Jesmyn Ward
In deze alom geprezen bundel, verzamelt Jesmyn Ward originele denkers en schrijvers om te spreken over hedendaags racisme en ras, waaronder Carol Anderson, Jericho Brown, Edwidge Danticat, Kevin Young, Claudia Rankine, en Honoree Jeffers. ‘The fire this time’ is het levendige bewijs dat woorden belangrijk zijn, vanwege hun kracht om zowel te reinigen als te verduidelijken. Dit boek schijnt een licht op de donkerste hoeken van onze geschiedenis, worstelt met onze huidige hachelijke situatie, en stelt zich een betere toekomst voor.
17. Spaar de spotvogel
Auteur : Harper Lee
‘Spaar de spotvogel’ is het bekende bekroonde boek van Harper Lee, over het jonge meisje Jean Louise Finch en haar broer Jeremy Atticus Finch. Ze wonen in het zuiden van de Verenigde Staten met hun vader Atticus Finch, die advocaat is. In het verhaal verdedigt Atticus een zwarte man, Tom Robinson, die ervan beschuldigd is een witte vrouw verkracht te hebben. Een indrukwekkend verhaal over racisme, onschuld, moed, mededogen en genderrollen.
18. Sister outsider
Auteur: Audre Lorde
In ‘Sister outsider’ neemt Audre Lorde seksisme, racisme, leeftijdsdiscriminatie, homofobie en klassenwaan onder de loep. Haar essays laten zien hoe ingewikkeld identiteit is. Aan de hand van voorbeelden en anekdotes uit haar eigen leven onderzoekt ze welke barrières vrouwen tegenkomen en hoe daarmee om te gaan. Lorde geloofde in het erkennen en begrijpen van verschillen als drijvende kracht voor de vrouwenbeweging. De zwarte, feministische, lesbische schrijver en dichter had een uitzonderlijk talent om haar hoop en dromen om te zetten in heldere, krachtige taal. Lorde spreekt over racisme, seksisme, LGBTQIA+ kwesties, en meer. En maakt er een scherp en lyrisch geheel van.
19. Carry: a memoir of survival on stolen land
Auteur: Toni Jensen
Toni Jensen, een Métis-vrouw, deelt haar persoonlijke ervaring met aanranding van inheemse vrouwen en land, vanuit een cultuur die is gebaseerd op geweld. Ze behandelt een verscheidenheid aan relevante onderwerpen, van massale schietpartijen tot seksueel geweld op universiteitscampussen.
20. When they call you a terrorist
Auteurs: Patrisse Khan-Cullors & Asha Bandele
Van een van de medeoprichters van de Black Lives Matter beweging komt een poëtische memoires en reflectie op menselijkheid. Noodzakelijk en actueel, Patrisse Cullors verhaal vraagt ons te herinneren dat protest in het belang van de meest kwetsbaren voortkomt uit liefde. Leiders van de Black Lives Matter-beweging zijn terroristen genoemd, een bedreiging voor Amerika. Maar in werkelijkheid zijn het liefdevolle vrouwen wier levenservaringen hen ertoe hebben gebracht gerechtigheid te zoeken voor hen die het slachtoffer zijn geworden van de machtigen.
21. Superieur
Auteur : Angela Saini
In het boek ‘Superieur’ doet Angela Saini onderzoek naar de verraderlijke geschiedenis en consequenties van de rassentheorie. De theorie beleeft een zorgwekkende comeback, niet alleen in de wetenschap, maar ook in de politiek. Saini onderzoekt in haar boek pseudowetenschappelijke beweringen en theorieën over ras. Daarnaast toont ze aan waarom de rassentheorie niet meer van deze tijd is. ‘Superieur’ bevat onweerlegbare argumenten om de rassentheorie en het racisme te bestrijden.
22. Waarom ik niet meer met witte mensen over racisme praat
Auteur : Reni Eddo-Lodge
Wat in 2017 begon als een blog is nu een bestseller van de Sunday Times waarin Eddo-Lodge blanke mensen voorlicht over het historische en hedendaagse racisme in het Verenigd Koninkrijk – en hoe je dat kunt bestrijden. Reni Eddo-Lodge raakte gefrustreerd door de manier waarop discussies over ras en racisme zo vaak worden geleid door degenen die er blind voor zijn. In dit boek ‘Waarom ik niet meer met witte mensen over racisme praat’ biedt Lodge een nieuw en essentieel kader voor het zien, erkennen en bestrijden van structureel racisme.
23. De jongens van Nickel
Auteur: Colson Whitehead
Colson Whitehead ontleed in ‘De jongens van Nickel’ een recent duister hoofdstuk uit de Amerikaanse geschiedenis. Aan de hand van het verhaal van twee tieners op een helse tuchtschool in de Verenigde Staten vertelt Whitehead over het Jim Crow-rassenwetten tijdperk dat plaatsvond in het zuiden van de Verenigde Staten. Stap in het leven van Elwood Curtis, de jongen gaat zijn toekomst vol vertrouwen tegemoet, door de nieuwe burgerrechtenbeweging. Totdat hij vanwege een vergissing op de Nickel Academy belandt. Zwarte jongens hebben het op deze school vooral flink te verduren. Ze worden misbruikt, mishandelt en gemarteld en dit alles omdat er veel corruptie plaatsvindt op de school. Voor het minste en geringste vergrijp worden de jongens naar achter gebracht, waarna ze nooit meer terugkeren. Elwood heeft een houvast in de gruwelkamer, zijn vriend Turner zit er ook. Samen zijn de jongens vastbesloten om te ontsnappen uit de Nickel Academy.
24. The hate u give
Auteur: Angie Thomas
Angie Thomas laat in haar boek ‘The hate u give’ kennismaken met Starr Carters. Het meisje verliest haar beste vriend Khalil nadat hij wordt doodgeschoten door een politieagent. De jongen had geen wapen op zak, maar hij was “vermoedelijk” een drugsdealer. Starr probeert ondanks al haar emotie langzaam haar leven weer op te pakken in een samenleving waar er veel ongelijkheid plaatsvindt. De armoedige buurt waar ze woont, staat in groot contrast met de school waar Starr naartoe gaat. Elke dag wordt het lastiger om te leven in deze twee werelden en de waarheid spreken gaat gepaard met veel tegenslag.
25. Do better
Auteur: Rachel Ricketts
In haar nieuwste boek verkent Ricketts het verband tussen antiracisme-werk en spiritueel activisme, waarbij ze lezers aanspoort om witte suprematie van binnenuit te bestrijden. Deels handboek, bevat seculiere spirituele oefeningen en activiteiten voor het bestrijden van onrechtvaardigheden.
26. Het laatste wat ik nog wil zeggen over racisme
Auteur: Dalilla Hermans
In 2014 schreef Dalilla Hermans een open brief over racisme met als titel “Ik ben het beu om te doen alsof het allemaal wel meevalt”. Die brief ging viraal. Ze werd een van de inspirerendste en constructiefste stemmen in het debat over racismebestrijding. Na vijf jaar op de barricade staan, wil ze dit stokje door geven. Dalilla Hermans deelt in ‘Het laatste wat ik nog wil zeggen over racisme’ nog enkele laatste woorden die ze kwijt wil over het thema.
Bron: Global Heart
Je kunt ook interesse hebben in:
Van Amerika tot Zambia tot Japan: menstruatie-taboes wereldwijd
