Betekenis & symboliek van de Ouroboros
(Global Heart) In dit artikel duiken we in de betekenis en symboliek van de Ouroboros, een krachtig symbool dat al eeuwenlang tot de verbeelding spreekt.
Wat is een Ouroboros?
De Ouroboros is een afbeelding van een slang of een draak die in zijn eigen staart bijt, waardoor een oneindige cyclus van leven, dood en wedergeboorte ontstaat. Het is een symbool dat de tand des tijds heeft doorstaan en dat vandaag de dag nog steeds veel mensen intrigeert.
Wat symboliseert een Ouroboros?
De betekenis van dit symbool is diepzinnig en weerspiegelt de onderlinge verbondenheid van alle dingen en de cyclische aard van het bestaan. Het herinnert ons eraan dat het leven een constant proces is van dood en wedergeboorte, groei en verval. Het moedigt ons aan om verandering en transformatie te omarmen, wetende dat elk einde leidt tot een nieuw begin.
Laten we eens dieper ingaan op de betekenis en symboliek van de Ouroboros, en hoe dit symbool in verschillende contexten wordt gebruikt.
In de geschiedenis
De Ouroboros komt door de geschiedenis heen voor in verschillende mythologieën, religies en andere geloofssystemen. Het komt onder andere voor in oude Egyptische hiërogliefen, Noorse mythologie, Azteekse mythologie, de Chinese mythologie, Hindoeïstische kosmologie en alchemistische teksten.
De eerste Ouroboros werd gevonden op een pot die mogelijk wel 7.000 jaar oud is. Het behoorde waarschijnlijk toe aan het neolithische Yangshao-volk, dat langs de Gele Rivier in Oost-China leefde.
Alchemie en Gnostiek
Eén van de meest bekende ouroboros illustraties komt uit de vroege alchemistische tekst van Cleopatra, genaamd De Chrysopoeia van Cleopatra. In de alchemistische tekst wordt de Ouroboros ἓν τὸ πᾶν (“Het Al is Eén”) geassocieerd met het proces van transformatie en de cyclus van leven en dood. De zwart-witte helften van de Ouroboros kunnen worden geïnterpreteerd als een gnostische dualiteit van het bestaan, vergelijkbaar met het Yin en Yang symbool uit het taoïsme. Het vertegenwoordigt de eenheid van tegengestelden, zoals tussen schepping en destructie, en licht en donker. Het herinnert ons eraan dat deze dualiteiten onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en niet zonder elkaar kunnen bestaan.
In een 15e-eeuws alchemistisch manuscript genaamd The Aurora Consurgens, wordt de Ouroboros afgebeeld te midden van symbolen van de zon, maan en kwik. Deze afbeelding belichaamt de essentie van transformatie, genezing en de cyclus van de elementen. De Ouroboros fungeert hier als een krachtig symbool van continuïteit, vernieuwing en de eeuwige cyclus van het leven.
In de gnostiek, een spirituele stroming die zich richt op het verkennen van verborgen kennis en mystieke inzichten, symboliseert de Ouroboros de eeuwigheid en de ziel van de wereld. De gnostische tekst (ca. 400 CE) genaamd Pistis Sophia beschrijft de Ouroboros als een twaalfdelige draak die de wereld omringt met zijn staart in zijn bek.
Voor de gnostici symboliseerden dit symbool een eenheid met het goddelijke. Het hoofd symboliseert de vertegenwoordiging van God, de Hogere Macht, of het spirituele rijk. De staart symboliseert mensen en de fysieke wereld. Niettemin zijn het hoofd en de staart in eenheid en voor de eeuwigheid met elkaar verbonden.
Symboliek in de natuur en geomythologie
In de natuur vinden we voorbeelden van de Ouroboros-symboliek. Het proces waarbij een slang zijn huid afwerpt en een nieuwe aangroeit, is verwant aan het concept van wedergeboorte en vernieuwing.
Sommige geomythologische onderzoekers, zoals Marinus Anthony van der Sluijs en Anthony L. Peratt, suggereren dat het Ouroboros symbool geïnspireerd kan zijn op natuurlijke fenomenen die bekend staan als poollichtringen. Dit is een fenomeen dat optreedt wanneer aurorae – het noorderlicht (of aurora borealis) en het zuiderlicht (aurora australis) – ringachtige patronen met een betoverende weergave van kleur en licht aan de hemel vormen.
Enkele geomythologen geloven zelfs dat vuurspuwende draken geïnspireerd zijn door groene poollichtringen. Dat is best een interessante gedachte als je bedenkt dat het vroegste Ouroboros-symbool werd ontdekt in China, een plaats met een lange geschiedenis van drakenkennis.
Volgens de Chinese mythologie
In de Chinese mythologie wordt de Ouroboros ook geassocieerd met Ying en Yang, wat staat voor de onderlinge verbondenheid van alle dingen. Het symboliseert de harmonie van tegengestelden en de balans tussen licht en donker, mannelijk en vrouwelijk, en schepping en vernietiging.
In de Noorse mythologie
In de Noorse mythologie wordt de Ouroboros afgebeeld als de reuzeslang Jormungandr, een van de kinderen van de Noorse god Loki. Jormungandr is geen onbekende in de Noorse mythologie en staat bekend als de Midgaardslang, die de aarde (Midgard) bewaakt. Deze enorme slang is voorbestemd om Thor te bestrijden tijdens Ragnarok, het einde van de wereld. De strijd tussen Jormungandr en Thor symboliseert de eeuwige strijd tussen orde en chaos.
De kinderen van Loki
Naast Jormungandr had Loki nog twee andere kinderen in de Noorse mythologie. Hel, ook bekend als Hella, was de godin van de onderwereld en heerste over de doden. Fenrir, de wolf, was een ander angstaanjagend kind van Loki, die uiteindelijk een belangrijke rol speelde tijdens Ragnarok. Deze drie kinderen vertegenwoordigen elk een kracht van chaos die de wereld bedreigt en de orde van de goden uitdaagt.
Vikingen en Chinese draken
Sommige geleerden suggereren dat de Vikingafbeelding van Jörmungandr beïnvloed kan zijn door het beeld van de Chinese draak, die ook vaak de vorm heeft van een slangachtig wezen. De Vikingen, die bekend stonden om hun uitgebreide handelsroutes en interacties met andere culturen, kwamen mogelijk afbeeldingen van Chinese draken tegen en namen deze op in hun eigen mythologie.
Verbinding met het noorderlicht
De Vikingen zouden zeker bekend zijn geweest met het fenomeen van het noorderlicht, of Aurora Borealis, Een natuurlijk lichtspel dat in de poolgebieden te zien is. De wervelende, kleurrijke lichten van de Aurora Borealis kunnen hebben bijgedragen aan de voorstelling van Jörmungandr als een slang die de aarde omcirkelt.
In het hindoeïsme
In het hindoeïsme symboliseert de Ouroboros kundalini, ook bekend als de oerenergie of levenskracht in een individu. Wanneer de kundalini energie ontwaakt, reist het door de zeven chakra’s. Beginnend bij de wortelchakra aan de basis van de ruggengraat en oplopend naar de kruinchakra, wat leidt tot een staat van verhoogd bewustzijn.
Hindoes associëren de Ouroboros ook met het concept van samsara, de eeuwige cyclus van geboorte, dood en wedergeboorte. Het symbool illustreert het idee van karma, waarbij elke actie een gevolg heeft dat uiteindelijk terug naar het individu cirkelt. Dit kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben, afhankelijk van iemands daden. Het uiteindelijke doel in het hindoeïsme en boeddhisme is echter om deze cyclus van leven en dood te overstijgen.
De bevrijding van deze eeuwige cyclus wordt bereikt wanneer iemand een staat van volledige verlichting bereikt, die in het boeddhisme bekend staat als Moksha of Nirvana. Het is een staat van ultieme vrijheid van het wiel van karma, gesymboliseerd door het loskomen van de Ouroboros, of de cyclus van leven en dood.
Joodse mystiek
In de Joodse mystiek wordt de Ouroboros vaak gelijkgesteld aan de Leviathan, een mythische zeeslang die in de Hebreeuwse bijbel wordt genoemd. De Leviathan wordt beschreven als een wezen van enorme omvang en kracht, soms afgeschilderd als een vernietigende kracht en andere keren als een symbool van Gods scheppende vermogens. In de Zohar, een fundamentele tekst van de Kabbalistische leer, wordt de Leviathan afgebeeld als een cirkelvormige slang die in zijn eigen staart bijt, wat staat voor het concept van eeuwige vernieuwing en spirituele transformatie. Dit symbool wordt gezien als een herinnering aan de cyclische aard van het leven en de eeuwige groei en wedergeboorte van de ziel.
Egyptische symboliek
Dit idee vind je ook terug in de Egyptische geschiedenis. In 1922 deden archeoloog Howard Carter en zijn team een opmerkelijke ontdekking in het graf van koning Toetanchamon. Onder de schatten die in de grafkamer werden gevonden was een gouden schrijn versierd met twee Ouroboroi. Ze zouden daar zijn geplaatst om de jonge farao te beschermen en te begeleiden op zijn reis naar het hiernamaals.
De oude Egyptenaren geloofden in het concept van het eeuwige leven en het hiernamaals. De Ouroboros, bekend als de “shenu”, werd vaak afgebeeld als een slang die de zonnegod Ra omcirkelde. Het vertegenwoordigd ook hier de oneindige cyclus van leven, dood en wedergeboorte.
De zon die elke dag opkwam en onderging was het centrum van de wereld van de oude Egyptenaren. Ze geloofden dat Ra elke ochtend werd geboren. Vervolgens zou hij in zijn boot door de lucht reizen. En dan zou hij bij zonsondergang sterven en zich bij Osiris voegen in de onderwereld. De volgende ochtend zou hij weer opstaan.
Azteekse mythologie
Oude Meso-Amerikaanse culturen hebben ook beeltenissen van een gevederde slangengod af op hun tempels of op kunstwerken. In sommige gevallen had hij zijn staart in zijn mond als een Ouroboros. Azteken noemden hun slangengod Quetzalcoatl.
In deze culturen werd Quetzalcoatl vereerd als de gevederde slangengod die symbool stond voor schepping, wijsheid en goddelijke macht. Zijn beeld sierde tempels en kunstwerken, vaak afgebeeld met zijn staart in zijn mond in de vorm van een Ouroboros. Men geloofde dat deze machtige godheid de elementen wind en lucht en het rijk van de kennis beheerste.
Quetzalcoatl: de gevederde slangengod
De correlatie tussen Quetzalcoatl en de Ouroboros ligt in hun gedeelde symboliek van wijsheid en schepping. Men geloofde dat Quetzalcoatl, als gevederde slangengod, immense kennis en scheppende krachten bezat, net als het eeuwige symbool van de Ouroboros. Beide entiteiten vertegenwoordigden de eindeloze cyclus van het leven en het constante streven naar hoger begrip.
Bron: Global Heart
Je zou ook interesse kunnen hebben in:
De 42 Wetten van Ma’at: Een gids voor oude Egyptische wijsheid
