Donkere empaten voelen geen affectieve empathie

(Global Heart | Esther Haasnoot) Gebrek aan empathie wordt verondersteld de kern te zijn van donkere persoonlijkheidstypes zoals narcisten, sociopaten en machiavellisten. Een donkere empaat begrijpt emoties als een empaat, maar ze worden er niet door beïnvloed. Ze zijn afgestemd op emoties in hun eigen voordeel.

Een donkere empaat is geen echte empaat

We vinden empathie belangrijk. De meesten mensen geloven dat empathie de oplossing is voor agressie en wreedheid en over het algemeen leidt tot betere resultaten. Daarom is een empathie training aan te bevelen. Persoonlijkheidstypes zoals narcisten, sociopaten en machiavellisten worden verondersteld een gebrek aan empathie te hebben. Maar als een bepaalde categorie van duistere persoonlijkheidstypes succesvol is in het opklimmen van hun carrière als politicus of spirituele leider, dan hebben ze klaarblijkelijk  enige empathie om hun weg te charmeren. Het vereist namelijk enig inlevingsvermogen om te weten wat een ander doet tikken en op welke knoppen je moet drukken. Met andere woorden; hoe je een ander kunt manipuleren. 

Cognitieve empathie versus Affectieve empathie

Empathie gaat niet alleen over het kunnen delen van iemands gevoelens op een emotioneel niveau – dat is affectieve empathie. Er is nog een ander facet, namelijk cognitieve empathie, het vermogen om het perspectief van een ander te kennen en te begrijpen. Simpel gezegd, jezelf intellectueel in andermans schoenen verplaatsen. 

Uit studie is gebleken dat veel donkere persoonlijkheidstypes obsessief naar films en televisieprogramma’s kijken om “normale menselijke reacties” voor emotionele nabootsing te leren. Met andere woorden, om cognitieve empathie te ontwikkelen. Dit betekent niet dat ze een affectief inlevingsvermogen hebben. Ze zijn in staat om het “juiste gedrag” vertonen, zoals knuffelen na de seks of het zeggen van de juiste woorden als iemand in misère verkeert. Met andere woorden, de empathie die je denkt te krijgen van mensen die alleen maar capaciteit hebben voor cognitieve empathie is geen echte empathie. Het is gefakete empathie.

De donkere triade

Het gaat om bereidheid, niet om het vermogen. De onheilige drie-eenheid: narcisten, psychopaten en machiavellisten kunnen zich wel degelijk in een ander inleven, maar doen dit voor eigen gewin.

“Er zijn heel wat misvattingen over de ‘normale’ psychopaten tussen ons”. Het is niet dat ze niet het vermogen hebben om zich empathisch op te stellen. Ze hebben gewoon niet de wil om het te doen. Ze geven niet veel om een andere persoon zijn gevoelens.” – Petri Kajonius, professor psychologie aan de University West in Zweden.

‘Donkere persoonlijkheden’, zo worden de drie persoonlijkheidstypes genoemd, kunnen empathie wel herkennen. Maar wanneer ze aan empathie worden blootgesteld, voelden ze zich daar niet positief over. Ze voelen de kwetsbaarheden goed aan zonder dat zij zelf een diepe betrokkenheid met iets of iemand voelen. Alle donkere persoonlijkheden hebben in ieder geval één ding gemeen: een gebrek aan oprechte empathie. Empathie is een essentieel onderdeel van emotionele intelligentie.

Klinisch psycholoog Ramani Durvasula, PhD,  vind de term ‘donkere empaat’ niet passend, grotendeels vanwege het gebruik van het woord ’empaat’. Volgens haar definitie moet echte empathie een wezenlijk emotioneel en pro-sociaal element hebben, zonder kwaadaardigheid. Dat is echter niet het geval met de empathie die gepaard gaat met donkere empaten. Wat deze mensen ervaren, is cognitieve empathie. Ze zijn in staat om iemands emotionele toestand te begrijpen, maar willen er niet noodzakelijkerwijs mee verbinden op een manier die een emotionele, pro-sociale output voortbrengt.

Bron: Global Heart

Je kunt ook interesse hebben in:

20 EQ-tips voor het verbeteren van familierelaties

Hoe narcisten het slachtoffer spelen en het verhaal verdraaien