Ogham: De oude wijsheid van het Keltische boomalfabet 

(Global Heart) De oude Kelten leefden in diepe verbinding met de natuur, en geen aspect van hun cultuur belichaamt dit zo sterk als het Ogham – een mysterieus boomalfabet dat veel meer was dan slechts een schrijfsysteem. Het Ogham, gekerfd in steen en hout, vormde een poort naar de verborgen wijsheid van het woud, waarbij elke boom stond voor een unieke spirituele betekenis en energie. Duik met ons mee in de wereld van deze heilige bomen en ontdek de tijdloze symboliek die tot op de dag van vandaag resoneert.

Wat is het Ogham-alfabet?

Het Ogham (uitgesproken als ‘OH-am’) is een oud Keltisch alfabet dat voornamelijk werd gebruikt in Ierland en delen van Groot-Brittannië, van de 4e tot de 9e eeuw na Christus. Het werd gebruikt om Primitief Iers, de oudst bekende vorm van de Gaelische talen, op stenen monumenten te graveren.

In tegenstelling tot andere alfabetten is Ogham uniek omdat het niet uit letters, maar uit streepjes of inkepingen bestaat die langs een centrale lijn of de rand van een steen werden gekerfd. Elk symbool in het Ogham vertegenwoordigt een specifieke boom (feda), en het is deze diepe verbinding met de natuur die het Ogham zijn rijke mystieke en symbolische betekenis geeft.

De Kelten hadden een diep respect voor de natuur en geloofden dat bomen een ziel en wijsheid bezaten. Ze zagen bomen als levende wezens die de aarde met de hemel verbonden, met hun wortels diep in de aarde en hun takken reikend naar de hemel. Deze eerbied voor bomen is de kern van de Ogham-symboliek.

Het Ogham-alfabet bestond oorspronkelijk uit twintig verschillende tekens, ‘feda’ (bomen) genaamd, die waren ingedeeld in vier groepen van elk vijf tekens, ‘aicme’ (families, groep) genaamd. Plus later een vijfde groep van vijf aanvullende tekens, de ‘forfeda’.

De verschillende groepen komen overeen met de richting van de streken. Elk van deze tekens is gekoppeld aan een specifieke boom of struik, die op zijn beurt een reeks mystieke associaties en betekenissen met zich meedraagt. Deze associaties komen voor in bepaalde middeleeuwse Ierse manuscripten, zoals het 14e-eeuwse Lebor Ogaim (Het boek van Oghams of Ogham Tract).

Probeer deze Ogham vertaler. Deze tool zet letters om naar het Ogham-alfabet.

Letters van het Ogham-alfabet

Er zijn vier groepen letters, in het Iers Aicme genoemd (meervoud: Aicmí).

De eerste aicme bevat de letters B, L, F, S, N en de letterstreep is naar rechts gericht.
De tweede aicme bevat de letters H, D, T, C, Q, en de letterstreep wijst naar links.
De derde aicme bevat de letters M, G, Ng, St/Z, R, en de letterstrepen kruisen elkaar diagonaal.
De vierde aicme bevat de letters A, O, U, E, I, en de letterstrepen lopen ofwel recht over de stamlijn, ofwel worden ze weergegeven door inkepingen.

Wijsheid van het Keltische boomalfabet

Hieronder volgt een verkenning van de symboliek van enkele van de meest prominente Ogham-bomen:

De eerste Aicme (groep)

B Groep – Streken aan de rechterkant – Aicme Beithe

• Beithe (Berk – B): De berk is de boom van het begin, geboorte en vernieuwing. Hij staat symbool voor zuiverheid, nieuwe starts, en het verdrijven van het oude. Zijn lichte bast en vermogen om te gedijen in koude klimaten symboliseren veerkracht en aanpassing. In magische contexten wordt de berk geassocieerd met vruchtbaarheid en bescherming tegen kwade invloeden.
• Luis (Lijsterbes – L): De lijsterbes is een krachtige beschermende boom. Hij wordt geassocieerd met visie, inspiratie en bescherming tegen betovering en negatieve energieën. Zijn rode bessen symboliseren levenskracht en de aanwezigheid van de ‘kleine mensen’ of elfen. De lijsterbes werd vaak geplant bij huizen en begraafplaatsen om te waken.
• Fearn (Els – F): De els is de boom van evenwicht en de profetie. Hij groeit vaak in drassige gebieden en staat symbool voor het overbruggen van kloven, zowel fysiek als spiritueel. De els wordt geassocieerd met orakels, waarzeggerij en het vermogen om verborgen waarheden te onthullen. Zijn hout verandert van kleur wanneer het gekapt wordt, wat de transformatie en het veranderen van perspectief symboliseert.
• Saille (Wilg – S): De wilg is de boom van emoties, intuïtie en de maancyclus. Hij staat symbool voor genezing, verdriet en de onderbewuste geest. Door zijn flexibele takken wordt de wilg geassocieerd met aanpassingsvermogen en veerkracht in het aangezicht van moeilijkheden. De wilg is ook verbonden met dichters, sjamanen en genezers, en de magie van water.
• Nin (Es – N): De es is de ‘Wereldboom’ in veel mythologieën, inclusief de Noorse (Yggdrasil). Hij staat symbool voor verbinding tussen de werelden (hemel, aarde, onderwereld), kracht, vastberadenheid en spirituele reizen. De es wordt geassocieerd met stabiliteit, wijsheid en de drager van kennis.

De tweede Aicme

H Groep – Streken aan de Linkerkant – Aicme hÚathar

Aicme hÚathar – Dit is de oorspronkelijke Ierse naam voor de ‘H Groep’. ‘Aicme’ betekent ‘groep’ of ‘familie’, en ‘hÚathar’ is de naam van de eerste letter in deze groep (die overeenkomt met de letter ‘H’).

• Uath (Meidoorn – H): De meidoorn is de boom van reiniging, bescherming en de overgang. Hij markeert de grens tussen werelden en wordt geassocieerd met de lente en vruchtbaarheid. De meidoorn kan zowel geluk als pech brengen, afhankelijk van hoe hij behandeld wordt. Hij staat symbool voor de uitdagingen die men moet overwinnen om tot inzicht te komen.
• Dair (Eik – D): De eik is de ‘Koning van het Woud’ en staat symbool voor kracht, duurzaamheid, wijsheid, leiderschap en bescherming. Hij wordt geassocieerd met dondergoden en de Kelten beschouwden de eik als een heilige boom, een centrum van spirituele kracht. De eik vertegenwoordigt standvastigheid, geduld en een diepe verbinding met de aarde.
• Tinne (Hulst – T): De hulst is een groenblijvende boom die moed, strijdvaardigheid en het vermogen om uitdagingen te weerstaan symboliseert. Hij wordt geassocieerd met bescherming, vooral in de wintermaanden, en afweer van boze geesten. De hulst staat voor veerkracht, doorzettingsvermogen en de kracht om te overwinnen.
• Coll (Hazelaar – C): De hazelaar is de boom van wijsheid, inspiratie en poëzie. Zijn noten staan symbool voor geconcentreerde kennis en creativiteit. De hazelaar wordt geassocieerd met dichters, barden en zieners, en het vermogen om verborgen kennis te ontsluiten. Hij staat voor intuïtie en het vinden van de innerlijke bron van wijsheid.
• Ceirt (Appel – Q): De appelboom staat symbool voor onsterfelijkheid, liefde, vruchtbaarheid en genezing. Hij wordt vaak geassocieerd met het ‘Andere Wereld’ en magische plaatsen. De appel vertegenwoordigt keuze, heelheid en het vinden van de innerlijke balans.

De derde Aicme

M Groep – Dwarsliggende Streken – Aicme Muine

Aicme Muine – Dit is de oorspronkelijke Ierse naam voor de ‘M Groep’. ‘Aicme’ betekent ‘groep’ of ‘familie’, en ‘Muine’ is de naam van de eerste letter in deze groep (die overeenkomt met de letter ‘M’ en de wijnstok).

• Muin (Wijnstok – M): De wijnstok staat symbool voor groei, overvloed, vreugde en extase. Hij wordt geassocieerd met oogst, feesten en de cyclus van dood en wedergeboorte. De wijnstok vertegenwoordigt het vermogen om te groeien en te bloeien, zelfs onder moeilijke omstandigheden, en de zoetheid van het leven.
• Gort (Klimop – G): De klimop is een symbool van uithoudingsvermogen, verbinding, wedergeboorte en loyaliteit. Hij omhelst andere bomen en staat voor de kracht van de gemeenschap en de onverbreekbare banden. Klimop wordt ook geassocieerd met het dodenrijk en de reis naar de onderwereld, maar ook met de onsterfelijkheid van de ziel.
• Ngetal (Riet – Ng): Het riet staat voor muziek, communicatie en de waarheid. Het groeit in waterrijke gebieden en symboliseert flexibiliteit en het vermogen om te buigen zonder te breken. Riet wordt geassocieerd met genezing en het kanaliseren van energie.
• Straif (Sleedoorn – St/Z): De sleedoorn is een boom van uitdaging, discipline en het verdrijven van negativiteit. Zijn doornen symboliseren bescherming, maar ook de noodzaak om tegenslag te trotseren. Hij wordt geassocieerd met wraak en het overwinnen van obstakels door middel van wilskracht.
• Ruis (Vlier – R): De vlier is een boom van transformatie, regeneratie en de doorgang naar de andere wereld. Hij wordt geassocieerd met de cyclus van leven, dood en wedergeboorte. De vlier biedt bescherming en wordt gebruikt in genezingsrituelen. Hij staat symbool voor het loslaten van het oude en het omarmen van het nieuwe.

De vierde Aicme

A Groep – Inkepingen (klinkers) – Aicme Ailme

Aicme Ailme – Dit is de oorspronkelijke Ierse naam voor de ‘A Groep’. ‘Aicme’ betekent ‘groep’ of ‘familie’, en ‘Ailme’ is de naam van de eerste klinker in deze groep (die overeenkomt met de letter ‘A’ en de Zilverspar/Den).

• Ailm (Zilverspar/Den – A): De zilverspar of den staat symbool voor helderheid, perspectief en de hoogste idealen. Hij groeit hoog en reikt naar de hemel, wat visie en het vermogen om het grotere plaatje te zien symboliseert. Hij staat voor veerkracht en het vermogen om inzicht te krijgen.
• Onn (Gaspe – O): De gaspe (of brem) is een boom van waakzaamheid, alertheid en een plotselinge openbaring. Hij wordt geassocieerd met snelle groei en het vermogen om te reageren op veranderingen. De brem staat voor het ontdekken van verborgen waarheden en het snel handelen.
• Ur (Heide – U): De heide staat voor passie, genezing en het onthullen van verborgen schoonheid. Hij bloeit op onvruchtbare grond en symboliseert veerkracht en het vinden van vreugde in moeilijke omstandigheden. Heide wordt vaak gebruikt voor bescherming en het aantrekken van liefde.
• Eadhadh (Populier – E): De populier is de boom van het onzekere, de reis en het aanpassingsvermogen. Zijn bladeren ritselen bij de minste bries, wat symboliseert dat men open moet staan voor veranderingen en nieuwe invloeden. De populier staat voor communicatie en de overgang tussen staten.
• Iodhadh (Taxus – I/Y): De taxus is de boom van dood en wedergeboorte, eeuwigheid en transformatie. Hij is een van de langstlevende bomen en wordt geassocieerd met onsterfelijkheid, wijsheid van de voorouders en de cyclus van het leven. De taxus is een poort naar de andere wereld en staat voor het loslaten van het verleden en het omarmen van het eeuwige.

De vijfde Aicme 

Aanvullende groep – Forfeda

De Forfeda zijn een aanvullende groep van zes letters die aan het oorspronkelijke Ogham-alfabet werden toegevoegd. Ze werden geïntroduceerd enkele eeuwen nadat het Ogham-alfabet op zijn hoogtepunt was, voornamelijk in de manuscripttraditie. De reden voor hun toevoeging was waarschijnlijk om klanken te representeren die ontbraken in het oorspronkelijke alfabet.

Wijsheid van de natuur

De Ogham-bomen zijn veel meer dan slechts een reeks symbolen; ze vormen een complex systeem van mystieke betekenissen die diep geworteld zijn in de Keltische filosofie en hun verbinding met de natuurlijke wereld. Elk van de bomen vertelt een verhaal, draagt een les met zich mee en vertegenwoordigt een aspect van de menselijke ervaring en de spirituele reis.

Voor de Kelten was het leren van het Ogham het leren begrijpen van de diepere krachten van het universum, het lezen van de signalen van de natuur en het vinden van begeleiding in hun leven. Zelfs vandaag de dag blijft het Ogham een fascinerend onderwerp voor iedereen die geïnteresseerd is in Keltische spiritualiteit, boommagie en de tijdloze wijsheid van de natuur. Het biedt een venster naar een wereld waarin elke boom een stem had en elk bos een tempel was.

***

Ben je geïnspireerd geraakt en wil je meer ontdekken over de diepgaande betekenissen van het Ogham? Voor een complete gids over dit mystieke boomalfabet is ‘De wijsheid van de bomen – Een gids op het Ogham Pad‘ van Ingrid Cramer een absolute aanrader.

Bron: Global Heart

Je zou ook interesse kunnen hebben in:

De acht sabbats van het paganistische Wiel van het Jaar

De mystieke betekenis van steencirkels