De verloren kunst van concentratie: afleiding in een digitale wereld

(Global Heart | Esther Haasnoot) We controleren onze telefoons, dat begint vaak al vlak na het ontwaken. Always-on gedrag is schadelijk voor de mentale gezondheid op de lange termijn. We kunnen bewust leren om op de pauzeknop te drukken.

Steeds vaker online

We zijn steeds langer online via onze smartphone, dat blijkt uit onderzoek dat Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) publiceerde. Ook ik heb het gevoel dat ik te vaak én onnodig op mijn telefoon zit. Ik ontgrendel soms het schermpje terwijl ik eigenlijk geen idee heb wat ik nou  wilde bekijken. Toch ben ik net al meer mensen bewust vaker even een momentje offline.

Een van de opvallendste resultaten uit het onderzoek, is de enorme groei in online aanwezigheid via mobiele telefoon. Volgens dit onderzoek gebruikte de Nederlander In 2016 zo’n 40 uur per maand internet via een smartphone. In 2018 spendeerden we daar maandelijks bijna 61 uur aan. Bijna de helft van alle Nederlanders zegt geen dag zonder mobiel te kunnen. Een kwart vindt zelfs dat hij/zij er te veel mee bezig is.

Het is moeilijk om ons het leven voor te stellen voordat onze persoonlijke en professionele werelden zo werden gedomineerd en beheerst via smartphones en de andere apparaten die ons elke seconde van de dag bereikbaar maken.

Concentratie problemen

Deze constante fragmentatie van onze tijd en concentratie is de nieuwe norm geworden en we hebben ons met gemak aangepast. Er is een nadeel: steeds meer experts vertellen ons dat deze onderbrekingen en afleidingen ons concentratievermogen hebben uitgehold.

We weten al lang dat herhaalde onderbrekingen de concentratie beïnvloeden. Zo blijkt uit een ander onderzoek dat constante onderbrekingen hetzelfde effect kunnen hebben als het verlies van de nachtrust.

De impact van onderbrekingen op de individuele productiviteit kan ook catastrofaal zijn. In 2002 werd gemeld dat we gemiddeld om de acht minuten onderbreking ervaren. Op een dag van acht uur zijn dat ongeveer 60 onderbrekingen. De gemiddelde onderbreking duurt ongeveer vijf minuten. Het duurt ongeveer 15 minuten om de onderbroken activiteit weer op een goed concentratieniveau te kunnen hervatten, betekent dit dat we ons nooit erg goed concentreren.

Mythe van multitasking

Met ons gebruik van digitale media kan worden gezegd dat we multitasking tot nieuwe hoogten hebben gebracht, maar we zijn niet echt aan het multitasken; integendeel, we schakelen snel tussen verschillende activiteiten.

Bij intense activiteit wordt door de hersenen meer adrenaline en cortisol aangemaakt. Op de lange termijn kan cortisol de aanmaak van de feel-good hormonen serotonine en dopamine doen verminderen. Deze feel-good hormonen helpen ons niet alleen kalm en gelukkig te voelen. Ook zijn ze van invloed op onze slaap- en hartslag. Bij vermindering van deze hormonen zullen wij ons eerder zenuwachtig voelen. Het lijkt er dan op dat deze fysiologische aanpassing, aangemoedigd door ons gedrag, een overheersende reden is voor de slechte concentratie.

Verminderen van afleiding

Het feit dat we hier zelf de oorzaak van zijn is, paradoxaal genoeg, goed nieuws omdat het ons het potentieel teruggeeft om ons gedrag te veranderen.  Om  de hersenfunctie en cognitieve gezondheid terug te winnen die door ons digitale leven is verstoord. En dit kan zelfs belangrijker zijn dan alleen maar het verbeteren van onze concentratieniveaus. Constante, hoge niveaus van circulerende stresshormonen hebben een inflammatoir en schadelijk effect op hersencellen, suggereert psychiater Edward Bullmore, die in zijn nieuwste boek “Het ontstoken brein” over het verband tussen ontsteking en depressie heeft geschreven. Depressie, samen met angst, is een bekende factor in het blokkeren van concentratie.

Eenvoudig gezegd, een betere concentratie maakt het leven gemakkelijker en minder stressvol en we zullen productiever zijn. Om deze verandering tot stand te brengen, kunnen we nadenken over wat te doen aan de dingen die ons persoonlijke concentratie saboteren, en daarin vervolgens stappen ondernemen om de concentratie te kunnen verbeteren. Vaak komt dit ook neer op eigen gedragsverandering. Dit betekent bewust verminderen van afleiding en meer zelfdiscipline over het gebruik van sociale media, die steeds dringender wordt in het belang van onze cognitieve en mentale gezondheid.

Bron: Global Heart

Je zou ook interesse kunnen hebben in:

Hoe ontsnappen we aan het internet?

Faxmachines en koffiepotten – de verrassende manieren waarop je gehackt kunt worden