Turks dorp behoudt ‘vogeltaal’ in tijdperk van mobiele telefonie

(Global Voices | Alexander Christie-Miller) In de meeste opzichten is Kuşköy een dorp als alle andere in het Pontisch Gebergte aan de Turkse Zwarte Zee. De ongeveer 500 inwoners verbouwen thee en hazelnoten en er is één straat met een bakker, een slager en een paar koffiehuizen. Maar het is niet de aanblik, het zijn de geluiden die Kuşköy anders maken. Al generaties lang communiceren de dorpsbewoners met elkaar door middel van een unieke gefloten taal, die zij ‘kuş dili’, Turks voor ‘vogeltaal’ noemen.

Vogeltaal

De naam Kuşköy betekent ook ‘vogeldorp’. “Kom een kop thee bij me drinken!” fluit Ibrahim Kodalak naar zijn buurman, terwijl hij voor de deur van zijn huis staat, dat gebouwd is tegen een steile bergwand hoog boven de vallei. De 45-jarige hazelnootkweker ‘praat’ in een reeks van oorverdovende, kwetterende fluittonen, die inderdaad lijken op het gefluit van vogels.

Kodalak is zelfs van mening dat de melodieën van lokale vogels vaak precies overeenkomen met kuş dili. Zo klinkt het ochtendgezang van een merel volgens hem hetzelfde als een beroemd vers in de Koran. Overgaand op het Turks vertelt Kodalak: “Wij hebben hier pas elektriciteit sinds 1986, tot die tijd was het lastig om over grote afstanden te communiceren. We hadden de vogeltaal echt nodig.”

Gefloten communicatie

Net als andere vormen van gefloten communicatie ontstond kuş dili in een dun bevolkte regio, waar zelfs korte reizen bemoeilijkt werden door het ruige terrein. “Een fluittoon kun je meer dan een kilometer verderop nog horen,” aldus Kodalak, “en als je met je stem geen grote afstanden kunt overbruggen, zou je je bericht ook via een keten van mensen kunnen doorgeven.”

De meeste dorpelingen denken dat kuş dili ongeveer 400 jaar geleden is ontstaan, maar niemand weet dat zeker. De ‘taal’ is feitelijk een gefloten dialect van het Turks, waarbij elke syllabe wordt weergegeven door één van ongeveer twintig verschillende geluiden. Veel voorkomende gespreksonderwerpen vormen uitnodigingen om thee te komen drinken, het aanbieden van hulp bij werk, het inlichten van buren dat er een vrachtwagen is gearriveerd die de oogst komt ophalen, of berichten met betrekking tot begrafenissen, geboortes en bruiloften.

Modernisatie

“Omdat het dorp slechts langzaam moderniseerde, bleef kuş dili lang behouden, maar de afgelopen decennia -met name sinds de mobiele telefoon zijn intrede deed- neemt het gebruik van de taal af”, aldus Metin Köçek, mukhtar (dorpshoofd) van Kuşköy. “Wij hebben nu wegen, elektriciteit en telefoonlijnen”, vertelt hij. “In mijn jeugd werd de vogeltaal veel gebruikt in het dagelijks leven, tegenwoordig hebben we genoeg aan een mobiele telefoon.”

Technologie vormt niet de enige bedreiging. Net als in andere plattelandsgebieden in Turkije verlaten veel jonge mensen Kuşköy om hun geluk te beproeven in de snelgroeiende grote steden van het land. “Het gebrek aan mogelijkheden is een algemeen probleem in onze regio”, licht Mehmet Fatih Kara toe. Hij is gouverneur van het district Canakçı, waar Kuşköy in ligt. “Jonge mensen trekken weg en laten de ouderen achter. Ze komen alleen op bezoek tijdens vakanties.”

Festival om taal te promoten

Sinds 15 jaar organiseert het dorp jaarlijks een festival om de taal te promoten. Er zijn fluitparades en er is een wedstrijd waarbij de beste fluiters instructies aan elkaar doorgeven van de ene naar de andere kant van de vallei, onder toeziend oog van een jurypanel.

“Wij willen de vogeltaal onder de aandacht brengen in ons eigen land en in de rest van de wereld”, vertelt Şeref Köçek, organisator van het festival en hoofd van het Vogeltaal Genootschap van het dorp. Dit jaar bezochten ongeveer 2000 mensen het festival, dat gehouden werd op 8 juli. De nadruk lag meer op de lokale muziek en dans, dan op het fluiten. Bijna alle bezoekers kwamen uit de omliggende gebieden, of waren familieleden die speciaal voor het festival waren teruggekeerd.

Missie

Kara gelooft dat kuş dili ingezet kan worden om de lokale economie een boost te geven en de huidige exodus naar de steden een halt toe te roepen. “Ik wil dat deze taal een economische bron voor de regio wordt en ik denk dat het toerisme daarvoor kan zorgen”, verklaarde hij. Daarom heeft hij kortgeleden het voormalige staatsbedrijf Türk Telekom verzocht om het festival te sponsoren. Het telecombedrijf heeft tot nu toe niet op het verzoek gereageerd.

“We willen het geld gebruiken om de wegen in de regio te verbeteren en om het festival te verplaatsen naar een veel mooiere locatie op het grasplateau boven het dorp”, vertelde hij.

Of dit zal helpen de teloorgang van kuş dili te stoppen, staat nog te bezien. Maar volgens de 38-jarige brandweerman Rifat uit Istanbul heeft Kuşköy de plicht om zijn culturele erfgoed te beschermen. Hij is de broer van Seref Köçek, de directeur van het Vogeltaal Genootschap, en stelt: “Ik zie kuş dili als mijn moedertaal, en wij moeten hem laten voortbestaan uit respect voor onze voorouders. Zij hebben kuş dili gecreëerd en zij hebben nooit kunnen vermoeden dat hij ons op een dag beroemd zou kunnen maken.”

Bron: Global Voices

Je kunt ook interesse hebben in:

Hoe cultuur de ontwikkeling van kinderen beïnvloedt

Vanuit dit postkantoor op Hawaï kun je een kokosnoot versturen