MeditatieSpiritualiteitZelfverwerkelijking

Piekeren lost niks op

(Albert Sonnevelt) We piekeren allemaal wel eens. Over een meningsverschil, een gemaakte fout, je relatie, welke keuze het best is, financiële of andere problemen. Het begint met een zeurende gedachte, waar je vervolgens zelf weer van alles bij of over denkt.  Voor je het weet heb je een vol hoofd en draait de piekertrein op volle toeren. Een grote maalstroom van zorgelijke gedachten die zichzelf maar blijft herhalen. Keer op keer. Doodvermoeiend, zowel mentaal als lichamelijk. Het kost ontzettend veel tijd, geeft stress, berooft je van je nachtrust en concentratievermogen. En het ergste: het lost niks op. Er verandert helemaal niks. Sterker nog, de situatie of het probleem waar je over piekert lijkt steeds erger te worden. Voor je het weet heb je een rampscenario bij elkaar gefantaseerd. Dat vervolgens tot nog meer gepieker leidt. Want: alles wat je aandacht geeft, groeit.

 

Waarom stoppen met piekeren lastig is

Toch is stoppen met piekeren vaak lastig. Dat komt doordat mensen vaak het idee hebben dat dat gepieker ergens goed voor is. Dat ze goed bezig zijn als ze alle (ramp)scenario’s in hun hoofd blijven afspelen. Dat het ze helpt een oplossing te vinden of grip te krijgen op de situatie. Als jij jezelf hierin herkent, is het eerste wat je hebt te nemen om weer controle te krijgen over je piekergedachten het besef dat piekeren het probleem is en niet de oplossing. Het helpt helemaal niets.

 

Wat werkt wel?

Piekergedrag is echter wel degelijk te doorbreken. Hier een aantal stappen hoe je hier anders mee om kunt gaan.

 

Stap 1   Stel een dagelijks piekermoment in

Piekergedachten komen op de gekste momenten in je hoofd op en houden je af van waar je mee bezig bent. Heel improductief. Ze onderdrukken of tegen jezelf zeggen dat je niet mag piekeren werkt misschien heel eventjes, maar binnen de kortste keer steekt hij weer de kop op. Dat is niet de manier. Wat wel werkt? Geef jezelf toestemming om die gedachten te hebben, maar stel ze uit. Reserveer dagelijks op een vaste tijd een piekermoment van een half uurtje. Kies een tijdstip waarop je goed uitgerust bent en je geest scherp is, en niet vlak voor je gaat slapen. De rest van de dag is je piekervrije zone. Gecontroleerd piekeren heet dat. Zo doorbreek je de gewoonte om te piekeren terwijl je andere dingen te doen hebt, zonder dat je het los hoeft te laten. Dus betrap je jezelf op piekergedachten? Zeg tegen jezelf iets als: ‘Hé, een piekergedachte. Nee, hier ga ik nu niet over nadenken. Straks om vier uur ben je als eerste aan de beurt.’ Maak eventueel een korte (!) notitie en ga verder met waar je mee bezig was. Als jouw geplande piekermoment is aangebroken, pak je je notitie erbij en mag je een half uurtje piekeren. Niet langer. Houd je aan de gestelde tijd.

 

Stap 2   Bepaal over wat voor probleem je piekert

Vraag jezelf allereerst over wat voor probleem je piekert. Het is namelijk zo dat we vaak veel tijd en energie besteden aan piekeren over zaken die al achter de rug zijn en waar niks meer aan valt te veranderen. Of aan denkbeeldige zaken die nog helemaal niet gebeurd zijn en waarschijnlijk ook niet gaan gebeuren. Kwesties van het type: ‘Ja, maar wat als dit of dat gebeurt. In welke categorie valt jouw piekerprobleem?

  • Een echt bestaand probleem waar jij zelf invloed op hebt. Ga direct door naar stap 5.
  • Een bestaand probleem waar je zelf geen invloed op hebt. Lees stap 3.
  • Een denkbeeldig probleem (iets wat nog niet gebeurd is). Ga door naar stap 4.

 

Stap 3   Je piekert over iets waar je geen invloed op hebt

Als je geen invloed hebt, helpt piekeren ook niet. Dat frustreert alleen maar en geeft stress. De enige zinvolle actie die je kunt doen, is de situatie accepteren zoals hij is. Werkelijk beseffen dat je geen controle hebt over zaken die buiten je invloedsfeer liggen, is belangrijk. Hoe lang je er ook over blijft malen. Iets wat gebeurd is, kun je niet meer veranderen. Evenmin heb je controle op wat anderen doen en ook kun je de toekomst niet volledig bepalen. Besluit in zo’n geval om de situatie te accepteren. Laat het los en focus op zaken waar je wel invloed op hebt. Leef volgens het volgende mantra:

Als ik de situatie niet kan veranderen, dan accepteer ik het. Als ik íets kan doen om de situatie te veranderen, dan doe ik het. Als ik niet bereid ben die stap te zetten, dan accepteer ik de situatie alsnog.

 

Stap 4   Je piekert over een denkbeeldig probleem

Soms maken we ons zorgen om niet-bestaande problemen. Over zaken die nog helemaal niet gebeurd zijn, maar die heel misschien – als het heel erg tegenzit – misschien mis zouden kunnen gaan. ‘Wat als ik een ernstige ziekte krijg?’, ‘Wat als het vliegtuig neerstort?’, ‘Wat als mijn contract niet verlengd wordt?’ Zulke piekersessies gaan meestal gepaard met rampfantasieën als: ‘Als dat gebeurt dan … (en dan volgt een rampscenario in de trant van ‘dat overleef ik niet, dan faal ik vreselijk, dan …).  Je bezorgt jezelf een hoop stress met gedachten over denkbeeldige rampsituaties.  Of ze gaan gebeuren weet je niet. Erover malen in je hoofd, helpt in elk geval niet om ze te voorkomen. Wel maken ze dat je nauwelijks nog in staat bent om te genieten van de leuke dingen in het leven. Feit is dat de meeste dingen waar we ons zorgen over maken, zelden gebeuren. Churchill deed daar een mooie uitspraak over:

 

When I look back on all these worries, I remember the story of the old man who said on his deathbed that he had had a lot of trouble in his life, most of which had never happened.

– Winston Churchill

 

Heb jij de neiging om snel het ergste te denken als iets onzeker is? Bevraag in dit soort gevallen je gedachten om jezelf op een wat realistischer gedachtespoor te zetten. Hoe reëel de kans is dat dat waar je bang voor bent ook echt gaat gebeuren? Helpt die gedachte je om beter te functioneren? Voel je je er beter door of juist meer gespannen? Wat zou jij zeggen tegen iemand die zo zou denken?

Onzekerheid hoort nu eenmaal bij het leven. We kunnen niet alles voor zijn. We hebben niet overal controle over. Het enige wat je kunt doen, is die onzekerheid accepteren en je gevoelens omarmen. Piekeren is namelijk een manier om die nare gevoelens te onderdrukken. Zolang je piekert (in je hoofd gaat zitten), hoef je namelijk niet te voelen. Maar zodra je stopt met piekeren, keert dat gevoel weer terug en … ga je weer piekeren. Doorbreek die cirkel en stop je gevoelens niet weg. Dat kost vreselijk veel energie en verergert de stress alleen maar. Je hebt die gevoelens nu eenmaal, dus laat ze er maar zijn. Accepteer en benoem ze of schrijf ze op. Dat is immers wat er nu op dit moment is. Heel mindful is dat.

 

Stap 5   Het probleem is oplosbaar en jij hebt er zelf invloed op

Mooi zo, dan kun je meteen stoppen met piekeren en in actie komen. Want hoe lang je ook blijft piekeren, een oplossing gaat het niet opleveren. Gebruik je piekermoment om na te denken over wat jij kunt doen om de situatie te verbeteren. Kies een haalbare oplossing en zet zo snel mogelijk de eerste stap. Blijf niet hangen in het eindeloos wikken en wegen op zoek naar de perfecte oplossing. Dat is alleen maar uitstellen van doen, een manier om niet in actie te hoeven komen. Het hoeft niet perfect. Belangrijk is dat je een knoop doorhakt en in actie komt. Zodra je de eerste kleine stap naar een oplossing hebt gezet, zul je merken dat de spanning die je voelt, afneemt.

 

Extra tips om de stress van het piekeren tegen te gaan

  • Noteer een telkens terugkerende piekergedachte en het gevoel dat je daarbij hebt. Daarmee haal je hem uit je hoofd en erken je je gevoel.
  • Doe iets met je handen. Dat kalmeert je geest.
  • Beweeg intensief. Zo help je je lichaam om anti-stressstofjes aan te maken, als tegenwicht tegen de stresshormonen die je met piekeren aanmaakt.
  • Mediteer en ontspan. Wees meer aanwezig in het nu. Focus op je ademhaling en zie gedachten als wolkjes in de lucht die komen en weer gaan. Het zijn maar gedachten. Je hoeft er niet tegen te vechten, dat geeft alleen maar stress.
  • Praat over wat je dwars zit met iemand die je kan helpen om er vanuit een ander perspectief naar je zorgen te kijken.
  • Wees je dagelijks bewust van de fijne dingen die ook gebeuren. Vlak voor je naar bed gaat, is een goed moment om even stil te staan bij de positieve dingen van de dag. Ook daarmee maak je anti-stresshormonen aan.

 

Als een probleem oplosbaar is, hoef je je geen zorgen te maken. Als er geen oplossing is, helpt bezorgdheid ook niet.

– Dalai Lama

 

Ik hoop dat deze stappen en de tips je malende gedachten wat tot rust kunnen brengen. Er zijn inmiddels teveel psychische problemen ontstaan door de overprikkeling van ons brein.

Bron: Albert Sonnevelt


Je zou ook interesse kunnen hebben in:

Altijd mindful – Bij twijfel, keer terug naar je ademhaling

14 tips om sneller en dieper in slaap te vallen

Ontstressen met 4 oefeningen – terug naar het nulpunt