Hoe zit het nu echt met antidepressiva?

(Welingelichte Kringen | Jeannette Kras) De Deense hoogleraar geneeskunde Peter Gøtzsche trekt al een tijdje ten strijde tegen het gebruik van antidepressiva. De 67-jarige onderzoeker stelde onlangs in Trouw opnieuw dat de pillen meer kwaad dan goed doen en zelfs ‘een ramp zijn voor de gezondheidszorg’. Tegelijkertijd zouden meer dan een miljoen Nederlanders de medicijnen slikken en veel van hen beweren er baat bij te hebben. Is dat allemaal placebo? De Volkskrant vroeg een aantal deskundigen.

Placebo

Hun eerlijke antwoord is dat ze het niet precies weten. 54 procent van de proefpersonen knapt na een week of zes tot acht op van het slikken van antidepressiva, zo blijkt uit een internationale overzichtsstudie (van 194 onderzoeken) uit 2011 die in het Journal of Clinical Psychiatry verscheen. Maar van de mensen die een placebo krijgen voelt ook 38 procent zich beter. Zestien procent zou dus baat hebben bij pillen.

Maar aan dit soort studies zitten veel haken en ogen. ‘Antidepressiva geven vaak fikse fysieke bijwerkingen, zoals een droge mond of transpiratie’, zegt Pim Cuijpers, hoogleraar klinische psychologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam in de krant. Zo weten deelnemers aan een studie dat ze geen placebo krijgen. Dat kan de betrouwbaarheid van de uitkomst beïnvloeden.

Overdreven

Volgens arts Dick Bijl, die het voorwoord schreef in het nieuwe boek van Gøtzsche werken antidepressiva slechts bij twee procent van de mensen. Dat is enkel een schatting van de man zelf. ‘Rijkelijk overdreven’ volgens Cuijpers, die zelf diverse meta-analyses naar de werkzaamheid van zowel antidepressiva als psychotherapie bij depressies deed. Cuijpers schat het eerder op zo’n 10 procent.

Een ander vaak gebruikt getal onder psychiaters is dat grofweg een derde van de mensen opknapt door pillen, een derde niet en nog een derde een beetje. Ook psychiater Aartjan Beekman, voormalig voorzitter van de Vereniging van Psychiaters, noemt deze cijfers als vuistregel. De schatting van Bijl noemt hij ‘totale flauwekul’.

1,1 miljoen gebruikers

Niet alleen de werkzaamheid, ook het gebruik moet genuanceerd worden. Ja, 1,1 miljoen mensen heeft de pillen in huis, maar slechts een kwart daarvan slikt ze ook daadwerkelijk trouw. Bij wie de pillen wel of niet helpen is onduidelijk. Over het algemeen wordt aangeraden om geen antidepressiva te nemen bij een milde depressie, maar of het middel bij ernstige depressies beter werkt is niet bewezen.

Bijwerkingen

Ook de bijwerkingen zijn lastig te bepalen. Er zijn signalen dat antidepressiva leiden tot een afgezwakt gevoelsleven, zelfmoordgedachten en een verstoord libido. Maar een depressie zelf geeft ook zelfmoordgedachten en vermindert de lustgevoelens. En bovendien: de andere optie, namelijk therapie, werkt net zo goed niet beter dan een placebo, zo toonde Cuijpers in een overzichtsstudie aan.

Vrijwel alle deskundigen zijn het er wel over eens dat te veel mensen antidepressiva slikken. Ze zijn alleen lang niet zo stellig als Gøtzsche en Bijl.

Bron: Welingelichte Kringen