Er zijn twee soorten narcisten, en het verschil is van belang, blijkt uit onderzoek
(Global Heart | Esther Haasnoot) Narcisten zijn egocentrisch, manipulatief, arrogant en krijgen een kick van andere mensen te vernederen. Helaas zijn deze types overal te vinden. Maar waarom gedragen ze zich zo? Een nieuwe studie brengt verduidelijking.
Narcisme en social media
Het leven van alledag vormt een inherente uitdaging voor de fysieke en mentale integriteit. Het moderne leven in het bijzonder wordt gekenmerkt door frequente aanvallen op het gevoel van eigenwaarde in de vorm van niet aflatende vergelijkingen met anderen via de sociale media. In een tijd waarin pronken met jezelf op sociale media de norm is geworden, lijken narcistische trekjes volop aanwezig te zijn. Dit brengt bij vele mensen woede, angst en onzekerheid teweeg.
Narcisten krijgen, net als haaien, een slechte recensie. Beiden worden gezien als bedreigende, negatieve krachten die gevreesd en gemeden moeten worden. Maar zoals elke bioloog je kan vertellen, spelen haaien een vitale rol in het mariene ecosysteem. Kan het zijn dat narcisten ook een noodzakelijke rol hebben in de samenleving? Een vraag die misschien moeilijk te verteren is.
Narcistische mensen vormen een risico vanwege hun schadelijk gedrag. Ze hebben een onrealistisch superieur beeld van zichzelf, zijn overmoedig, tonen weinig empathie voor anderen, en kennen weinig schaamte of schuldgevoel. Maar als narcisme zo sociaal toxisch is, waarom is dit gedrag dan zo toegenomen in onze samenleving?
Het antwoord is dat de menselijke natuur complex is. En hoewel narcisme vaak in verband wordt gebracht met “duistere trekjes” als psychopathie en sadisme, heeft het ook aspecten die algemeen als positief worden beschouwd, zoals extraversie en zelfvertrouwen.
De twee hoofdtypen narcisme
Wetenschappers onderzochten narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPD), geconceptualiseerd als buitensporige eigenliefde en bestaande uit twee subtypes. Die bekend staan als grandioos en kwetsbaar narcisme. Psychopathie is een verwante aandoening dat wordt gekenmerkt door een groots zelfgevoel. De onderzoekers hoopten meer inzicht te krijgen in de verschillende gradaties van narcisme.
Onze studie lijkt te suggereren dat sommige narcisten geen opgeblazen ego hebben, maar in wezen onzeker zijn”, zegt klinisch psycholoog Pascal Wallish van de New York University (NYU).
“Lange tijd was het onduidelijk waarom narcisten zich bezighouden met onaangenaam gedrag, zoals zelfverheerlijking, omdat anderen daardoor juist minder over hen gaan denken. Ons werk onthult dat deze narcisten niet grandioos zijn, maar eerder onzeker,” zegt klinisch psycholoog Pascal Wallisch van de New York University (NYU). Meer specifiek suggereren de resultaten van het onderzoek dat narcisme beter begrepen kan worden als een compenserende aanpassing, om een lage eigenwaarde te overwinnen en te verdoezelen. Juist door hun opgeblazen en narcistisch houding duwen ze mensen verder van zich weg. Hierdoor worden ze nog onzekerder en komen ze in een vicieuze cirkel terecht waarbij ze nog méér onuitstaanbaar gedrag vertonen.”
Twee verschillende soorten narcisten
Kowalchyk en zijn team maken onderscheid tussen twee verschillende soorten narcisten: ‘kwetsbare narcisten’, die een laag gevoel van eigenwaarde hebben, bindingsangst en zeer gevoelig zijn voor kritiek, en de ‘grandioze narcisten’, die een hoog gevoel van eigenwaarde en zelfverheerlijking hebben. Kwetsbare narcisten zijn waarschijnlijk meer defensief en zien het gedrag van anderen als vijandig, terwijl grandioze narcisten meestal een overdreven gevoel van belangrijkheid hebben en een preoccupatie met status en macht. De vorm van ‘grandioos narcisme’ kunnen we dus beschouwen als een manifestatie van psychopathie, schrijven de wetenschappers in hun paper.
“Door de twee types beter af te bakenen kunnen we het gedrag van narcisten beter begrijpen. En dat is belangrijk omdat beide varianten veel schade kunnen toebrengen aan de mensen in hun omgeving.”
Een brug naar de andere kant
Een ander recent onderzoek suggereert dat narcisme een brug kan zijn tussen de “donkere” (anti-sociaal) en “lichte” (pro-sociaal) kanten van de menselijke persoonlijkheid. Simpel gezegd, individuen kunnen die brug oversteken om hun donkere eigenschappen te gebruiken wanneer ze voor een uitdaging staan, en pro-sociale eigenschappen wanneer ze in een veilige omgeving zijn.
Hoewel zeker niet alle dimensies van narcisme goed zijn, zelfs schadelijk, kunnen bepaalde aspecten toch leiden tot positieve uitkomsten. Een beetje egoïsme kan namelijk een nuttig hulpmiddel zijn in stressvolle situaties, omdat het ons net dat beetje extra mentale weerbaarheid geeft dat we nodig hebben om ons er doorheen te slaan.
Deze studie suggereert dat in plaats van de menselijke persoonlijkheid te zien als een dichotomie (narcistisch versus aangenaam), we haar moeten behandelen als een voortdurend veranderend spectrum.
“Het gaat er niet om grootheidswaanzin te verkiezen boven een gezond gevoel van eigenwaarde en bescheidenheid. In plaats daarvan gaat het om het bevorderen van diversiteit van mensen en ideeën door te bepleiten dat duistere eigenschappen, zoals narcisme, niet als goed of slecht moeten worden gezien. Het zijn producten van de evolutie, en uitingen van de menselijke natuur die gunstig of schadelijk kunnen zijn, afhankelijk van de context.”
Volgens de onderzoekers kan dit helpen om de uitsluiting te verminderen van individuen die hoog scoren op donkere eigenschappen, en uit te zoeken hoe bepaalde uitingen van deze eigenschappen het best kunnen worden gecultiveerd, terwijl andere worden ontmoedigd, voor het collectieve welzijn.
Toename individualisme
Het is te simplistisch om te zeggen dat persoonlijkheidskenmerken zoals narcisme, die de individuele mondigheid bevorderen, sociaal toxisch zijn. Mensen proberen zich aan te passen, te overleven en te slagen in een sociale, politieke en economische omgeving die de “selfmade man of vrouw” promoot. En als ze antagonistische trekken vertonen zoals narcisme, krijgen ze negatieve aandacht. Net als andere psychologische eigenschappen bestaat narcisme op een spectrum, waarbij sommige mensen hoger scoren dan anderen.
Afgezien daarvan kunnen narcistische trekken – waarvan ook wordt gedacht dat ze worden gevoed door een toegenomen focus op individualisme – in onze samenleving worden weerspiegeld door de manier waarop we schrijven met meer “ik” dan “wij”, meer op onszelf gerichte teksten in onze liedjes, en een verschuiving naar verhalen die zijn gebaseerd op roem. Zo is het percentage onderschrijvingen van de uitspraak “Ik ben een belangrijk persoon” tussen 1963 en 1992 bij adolescenten gestegen van 12 naar 80 procent.
Bovendien is het pronken met onszelf op sociale media iets waar velen van ons aan meedoen. Hierdoor creëren en voeden we de angst er niet bij horen. Wat onzekerheden over eigenwaarde kan verergeren. Nu ken je het verschil tussen kwetsbare versus grootste narcisten. Dus de volgende keer dat je iemands opgeblazen en arrogante gedrag afdoet als zelfoverschatting, is het misschien de moeite waard om te overwegen of iemand gewoon onzeker is.
Bron: Global Heart
Je zou ook interesse kunnen hebben in:
Hoe narcisten het slachtoffer spelen en het verhaal verdraaien
