Hoe herken je een slachtoffer-narcist?
(Global Heart | Esther Haasnoot) Heb je te maken met een egocentrisch persoon? Het kan een slachtoffer-narcist zijn.
Hoe deze type narcist zich voordoet als slachtoffer om aandacht te krijgen, wat zijn ego en superioriteitscomplex voedt
Narcisten hebben geen relaties, ze hebben leveranciers. Narcisme valt samen met een intens verlangen naar aandacht en validatie. Ze hebben anderen nodig om deze bron van goedkeuring, ook wel narcistisch aanbod genoemd, in stand te houden.
Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen ook codependentie ervaren, vanwege de aandacht die ze krijgen. In feite vertonen narcisten kernsymptomen van codependentie, zoals schaamte, ontkenning, controle, (onbewuste) afhankelijkheid en disfunctionele communicatie en grenzen, die allemaal leiden tot intimiteitsproblemen. Hoewel de meeste narcisten geclassificeerd kunnen worden als codependent, is het omgekeerde niet waar. De meeste codependenten zijn geen narcisten. Ze vertonen niet de gemeenschappelijke kenmerken van uitbuiting, claimen en gebrek aan empathie.
Verschil tussen narcisme en codependentie
Kinderen ontwikkelen verschillende manieren vanwege coping met de angst, onzekerheid, schaamte en vijandigheid die zij ervaren bij het opgroeien in disfunctionele gezinnen. Om zich veilig te voelen, nemen kinderen copingspatronen aan als strategie om andere mensen tegemoet te komen en hun liefde, genegenheid of om goedkeuring te zoeken. Een andere strategie is het zoeken naar erkenning, beheersing en dominantie over anderen. Stereotype codependenten vallen in de eerste categorie, en narcisten in de tweede. Narcisten zoeken macht en controle over hun omgeving om in hun behoeften te voorzien. Codependenten ontkennen over het algemeen hun afhankelijkheid en vaak ook hun gevoelens en vele behoeften.
Hoewel narcisten meestal niet de behoeften van anderen voorop stellen, tonen sommigen (donkere empaten) zich als mensenvrienden en kunnen zelfs vrijgevig zijn. Naast het veiligstellen van de gehechtheid van degenen van wie zij afhankelijk zijn, is hun motief meestal erkenning of om zich superieur of grandioos te voelen.
Veel narcisten verschuilen zich achter een façade van zelfredzaamheid en afstandelijkheid als het gaat om behoeften aan emotionele nabijheid, steun, rouw, verzorging en intimiteit. Hun zoektocht naar macht beschermt hen tegen de vernedering van zich zwak, verdrietig of bang te voelen, of nodig te hebben. Uiteindelijk om afwijzing en schaamte te vermijden. Alleen de dreiging van verlating onthult hoe afhankelijk ze werkelijk zijn. Dan kunnen ze alle toeters en bellen uit de kast halen om toch hun zin te krijgen. En zo veranderd een narcist in een slachtoffer-narcist.
De verleidelijke verleiding van een slachtoffer-narcist
Het kan verleidelijk zijn om in de buurt van een narcist te blijven die steeds het slachtoffer speelt. Vele mensen met sterke empathische neigingen herkennen niet de codependentie die ontstaat uit de zorg en aandacht voor een narcist. Want we voelen sympathie voor een slachtoffer-narcist omdat ze zichzelf toestaan kwetsbaar te lijken, zelfs zielig. Omdat ze op dat moment hun façade van superioriteit even laten vallen. Ironisch genoeg dient dit om hun superioriteit te versterken, omdat anderen dan dingen voor hen doen. Anderzijds kan een slachtoffer-narcist minimale dankbaarheid tonen en niet eens erkennen dat er hulp is aangeboden. Want voor types met deze persoonlijkheidsstoornis is het slachtofferschap interessanter dan de ontvangen steun.
Een slachtoffer narcist is te herkennen aan de volgende kenmerken:
- Onvermogen om verantwoordelijkheid te nemen
- De neiging om anderen de schuld te geven
- Defensief gedrag bij gezonde kritiek
Veel voorkomende vormen van narcistische manipulatie zijn:
Triangulatie
Triangulatie is één van de favoriete manipulatietechnieken gebruikt door narcisten en psychopaten. Het wordt vaak gebruikt om (liefdes) driehoeken te maken onder de mensen waar de narcist van afhankelijk is voor zijn of haar dagelijkse “fix” “levering” “redding” en “aandacht” voor zijn behoeften. Ze houden ervan om triangulatie te gebruiken als een denkspel dat hen in staat stelt een gevoel van macht en controle over mensen te krijgen. Het bevestigt hun eigen grootsheid en superioriteit als mensen kunnen laten strijden voor hun goedkeuring en validatie. Ze kunnen ook onwaarheden zeggen om zo hun slachtoffers tegenover elkaar te plaatsen. Triangulatie dient om het slachtoffer onzeker te laten voelen over zijn eigen ervaringen. Kortom, slachtoffers kunnen twijfelen aan de realiteit van het misbruik.
Gaslighting
Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie waarbij de misbruiker probeert zelftwijfel en verwarring te zaaien in de geest van het slachtoffer. Gewoonlijk proberen gaslighters macht en controle te krijgen over de ander, door de werkelijkheid en feiten te verdraaien. Om op die manier de ander te dwingen zijn eigen oordeel en intuïtie in twijfel te trekken.
Hoovering
Dit is een manipulatietactiek die wordt gebruikt om slachtoffers terug te “zuigen” in een giftige relatiecyclus. Als een narcist vreest dat zijn doelwit “weggaat” kan hij charme en charisma inzetten, crises veinzen, stalken of lastercampagnes uitvoeren om alle tijd, energie en aandacht van zijn prooi op te eisen. Dus bij hoovering probeert een narcist met alle mogelijke middelen betrokkenheid te forceren bij iemand die zich liever afzijdig houdt.
Stille behandeling
De stille behandeling kan een zeer schadelijke en effectieve vorm van manipulatie, dwang en controle zijn die gebruikt wordt door toxische mensen. Het is vorm van emotioneel misbruik waarbij ongenoegen, afkeuring en minachting wordt getoond door non-verbaal gedrag, terwijl verbaal wordt gezwegen. In wezen is de stille behandeling een passief-agressief gedrag waarbij een misbruiker een soort negatieve boodschap overbrengt aan het beoogde slachtoffer en het gaat meestal gepaard met andere vormen van misbruik. Het is slechts een van de vele instrumenten die door de narcist wordt ingezet om controle over een ander te krijgen. Het is een manier om een ander te manipuleren en tot onderwerping te dwingen. Meegaandheid, ongemak en verdriet zijn de beoogde doelen voor de narcist. Het slachtoffer wil echter wanhopig dat alles weer normaal wordt. En zo gaat de cyclus door, vaak met steeds kortere periodes van een witte vlag of wittebroodsweken en steeds meer misbruik.
Soms wordt de stille behandeling verward met een time-out. Time-outs kunnen constructief, tijdgebonden, geruststellend of neutraal zijn. Meestal bedoeld om uiteindelijk iets op te lossen. Time-out betekent in feite een pauze inlassen om overweldigende emoties te verwerken en gedachten leeg te maken. De stille behandeling daarentegen is opzettelijk destructief, eenzijdig en minachtend. Het is een slinkse manipulatietechniek, bedoeld om het verantwoordelijkheidsgevoel van de misbruiker te verlichten en alle schuld op het slachtoffer af te schuiven.
Het punt is dat de stille behandeling ertoe leidt dat het slachtoffer zich richt op zichzelf en zijn eigen gedrag, in plaats van op het gedrag van zijn misbruiker. De misbruiker schuift de schuld af, of haalt de aandacht weg van zichzelf, waardoor het slachtoffer emotionele ellende ervaart. Tot het punt dat het slachtoffer verantwoordelijkheid neemt voor dingen waar diegene niet verantwoordelijk voor is. Waardoor ze nog meer in verwarring raken.
Passieve agressie
Passief-agressief gedrag gaat samen met een narcist. Omgaan met een narcist kan vermoeiend en uitdagend zijn, vooral als hij passief-agressief of heimelijk gedrag vertoont dat niet altijd onmiddellijk duidelijk is voor anderen. Want het gedrag dat indirect agressief is, kan vals beleefd zijn, met onderliggende vijandigheid, of een schijnbaar neutrale opmerking met een achterbaks compliment. Dikwijls met als doel een ander provoceren, zodat het slachtoffer zich verward, gestrest, schuldig, beschaamd, niet goed genoeg of instabiel voelt. Het zorgt ervoor dat het slachtoffer op eieren loopt en zich inspant om aan de behoeften van zijn misbruiker te voldoen. Hoe ongezond of schadelijk die ook mogen zijn.
Vaak zal het slachtoffer, in een voortdurende staat van angst en verdriet, uiteindelijk alle conflicten vermijden. Waardoor deze behandeling net als andere vormen van misbruik, als dat al niet het geval is, steeds onvoorspelbaarder en normaler worden.
De kern van de zaak
Indirecte schuld afschuiven, sabotage en sarcasme kunnen allemaal wijzen op heimelijke narcistische manipulatie. Deze tactieken kunnen je verwarren, je doen twijfelen aan je realiteitszin en je gevoel van eigenwaarde aantasten. Veel slachtoffers voelen zich alleen en denken er niet over te kunnen praten omdat niemand hen zal geloven of begrijpen. Dit is, eenvoudig gezegd, de aard van dit soort misbruik. Het gebeurt op zo’n manier dat alleen de misbruiker en de mishandelde weten wat er gebeurt. Vergeet niet dat je niet alleen bent en dat je het niet verdient om op zo’n ongevoelige en wrede manier behandeld te worden. Je kunt hun narcisme niet oplossen of hun passief-agressieve gedrag stoppen. Het is een klinische stoornis die professionele hulp en behandeling vereist. Zoek hulp en ondersteuning voor je eigen welzijn.
Bron: Global Heart
Je kunt ook interesse hebben in:
Hoe narcisten het slachtoffer spelen en het verhaal verdraaien
