BewustzijnOnderzoekSpiritualiteitZelfverwerkelijking

Worstel je met positief denken? Chagrijnige stemmingen kunnen ook nuttig zijn

(Global Heart | Esther Haasnoot) In de huidige samenleving zijn gelukkig zijn en positief denken sociale verwachtingen die zwaar wegen op hoe we leven en de keuzes die we maken. Maar is dit werkelijk het ultieme recept voor een gelukkig leven, of zit er ook een keerzijde aan deze benadering?

Streven naar geluk kan je ongelukkig maken – hier is hoe je je eigen pad kunt vinden

Tegenwoordig is geluk iets waar we allemaal naar kunnen streven. Maar als velen van ons een dankbaarheidsdagboek, meditatie en positieve affirmaties uitproberen, ontdekken we vaak dat het ons niet altijd gelukkiger maakt. Hetzelfde geldt vaak voor het bereiken van de doelen waar de maatschappij zoveel waarde aan hecht. Bijvoorbeeld een huwelijk, het hebben van een koophuis, een interessante baan of het bereiken van lichamelijke schoonheid of fitheid. Is geluk dan een mythe? Onderzoek suggereert van niet. Het probleem is echter een recept te vinden dat voor iedereen werkt.

Een veel gebruikte benadering in de “positieve psychologie”  is zich te richten op het vergroten van het geluk, in plaats van het verlichten van de geestelijke pijn en het trauma van degenen die lijden. Maar er zijn aanwijzingen dat deze benadering ook een negatieve kant heeft.

Overal waar we komen, worden we aangemoedigd om geluk na te streven. Dit streven naar geluk kan echter stressvol zijn, en maakt je dan ongelukkig. En zo kom je in een vicieuze cirkel terecht.

Stop met pessimisme te veroordelen, het is een deel van het mens zijn

De zelfhulpindustrie is booming. Tegelijkertijd blijft het aantal gevallen van angst, depressie en zelfbeschadiging wereldwijd stijgen. Geven we een onuitgesproken boodschap dat als je ongelukkig bent, het je eigen schuld is? 

Welzijn draait om het maximaliseren van positieve emoties en het minimaliseren van negatieve emoties. Maar deze benadering blijkt toch een beetje te simplistisch. Aangezien de wereld waarin we leven ons dwingt om te gaan met pandemieën, economische problemen, oorlogen en klimaatverandering, kan het overweldigend lijken dat we geacht worden gelukkig te zijn. Het is onrealistisch om te denken dat we de gebeurtenissen altijd van de zonnige kant te bekijken.

Als de maatschappij van ons verwacht dat we gelukkig zijn, en ons verwijt dat we dat niet zijn, wordt positiviteit toxisch. Als we merken dat we niet in staat zijn om aan de geluksverplichting te voldoen, kunnen we ons ontoereikend en een mislukkeling voelen.

Het leven van de zonnige kant bekijken

Een veelgebruikt advies van positieve psychologen is dat we de dag moeten grijpen en in het moment moeten leven. Op zich goede raad.. Want “het hier en nu” is het moment waarin alles gebeurt en waarin we de dingen daadwerkelijk kunnen veranderen. Aan de andere kant kan dit advies emotionele toestanden zoals spijt, woede en zorgen helpen te onderdrukken en te vermijden. Omdat mensen zich schamen, schuldig of niet goed genoeg voelen, wanneer ze niet positief genoeg in het leven staan en de omgeving dat wel van hun verwacht. Het helpt niet als we emoties als “goed“ of als “slecht “ betitelen. Onderdrukking van emoties lossen de problemen niet op. Onverwerkte emoties kunnen leiden naar allerlei klachten en uiteindelijk ziekte. In dit geval niet handig. 

Wil je het van de zonnige kant zien? Alle emoties hebben een functie. Spijt, bijvoorbeeld, leert ons over het verleden na te denken. Het is een onmisbaar mentaal mechanisme om van de eigen fouten te leren en herhaling ervan te voorkomen. Zorgen over de toekomst zijn ook noodzakelijk om ons te motiveren iets te doen dat vandaag misschien onaangenaam is, maar in de toekomst winst kan opleveren. Het leert ons verantwoording te nemen. Woede maakt onze normen en waarden duidelijk. Het beschermt ons tegen misbruik door anderen en motiveert mensen om ons heen om onze grenzen te respecteren. Bovendien, overmoed kan er toe leiden dat we ons niet goed voorbereiden op een moeilijke taak. Defensief pessimisme daarentegen kan vooral angstige personen helpen zich voor te bereiden.

pessimisme

Waarom sommige mensen het moeilijker vinden om gelukkig te zijn

We zijn net zo uniek als ons DNA. Sommige mensen worstelen misschien wat harder om hun welzijn te verbeteren dan anderen. Anderen echter, die meer genetische plasticiteit bezitten, zullen eerder op bloeien als ze een gezondere levensstijl aannemen. Maar genetica alleen bepaalt niet wie we zijn. Ook al speelt het wel een belangrijke rol in ons welzijn. Wat ook van belang is, zijn de keuzes die we maken over waar we wonen, met wie we omgaan en hoe we ons leven leiden, die van invloed zijn op ons geluk. En zelfs het geluk van de volgende generaties. Omdat patronen worden doorgegeven. 

Zingeving versus positiviteit

Er bestaat dus geen positieve psychologische benadering die voor alle mensen zal werken, want niet iedereen is gelijk. De individuele verschillen spelen een belangrijke rol in het recept voor geluk. De filosoof Aristoteles had zijn eigen visie op het “goede leven”. Hij stelde dat geluk niet alleen gaat over je “goed voelen“. Volgens hem houd een gelukkig leven in dat je de juiste emoties ervaart, gebaseerd op je waarden en overtuigingen. Daarom gaat het bij geluk niet alleen om een hedonistisch streven naar genot, maar om een zinvolle betrokkenheid bij het leven. Soms kan het gepast zijn om verdrietig of boos te zijn, maar ook om optimistisch en hoopvol te zijn dat dingen kunnen veranderen.

Zingeving is verwant aan geluk. Ze gaan vaak hand in hand, maar zijn twee totaal verschillende constructies. Het is mogelijk een plezierig leven te leiden, maar zonder veel betekenis. Het is ook mogelijk een zinvol leven te leiden dat hartstochtelijk gewijd is aan een zaak, en desondanks zeer weinig positieve emotie te ervaren. 

Persoonlijkheid en ontwikkeling

Zingeving en plezier kunnen subjectief zijn. Voor de een kan het opvoeden van kinderen in een stabiel en huiselijk gezin de beste manier zijn om zingeving te bereiken, terwijl het voor iemand anders kan zijn om de wereld rond te reizen en er zoveel mogelijk over te leren – met of zonder kinderen. Kortom mensen met verschillende persoonlijkheden verschillen in hun beleving van geluk. “Openstaan voor nieuwe ervaringen” helpt natuurlijk ook. Bovendien verandert onze persoonlijkheid mettertijd. We worden hopelijk emotioneel stabieler, krijgen meer inzichten en worden gewetensvoller naarmate we ouder worden. Dat betekent dat onze benadering van geluk kan veranderen.

Door zelftransformatie verschuift ons bewustzijn. In de vroege ontwikkelingsstadia is ons gevoel van geluk dikwijls afhankelijk van sociale normen. Zoals geliefd zijn en geaccepteerd willen worden door anderen. Naarmate we volwassener worden, kunnen we onderscheid maken tussen onze eigen emoties en die van anderen, en gaan we meer onze eigen weg om zinvolle doelen na te streven. 

Misschien ligt de sleutel tot geluk wel in het werkelijk leren kennen van jezelf en het lef hebben om te doen wat je leven op een bepaald moment de moeite waard maakt, ongeacht wat anderen zeggen.

Bron: Global Heart


Je zou ook interesse kunnen hebben in:

De psychologie van geloven in de vrije wil

Echt geluk gaat niet over altijd gelukkig zijn